Sơn La không chỉ thu hút du khách trong và ngoài nước bởi vẻ đẹp ban sơ hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc, những thửa ruộng bậc thang trải dài tít tắp hay những cao nguyên bát ngát nên thơ mà còn giữ chân những người lữ hành bằng nền ẩm thực đặc sắc với đa dạng những món ăn đặc sản độc đáo, thơm ngon, khiến những thực khách khó tính nhất cũng phải đổ gục.

Pa pỉnh tộp

Cái tên nghe hơi lạ lẫm là thế nhưng thực ra đây chỉ là một cách gọi địa phương dành cho món cá nướng. Có người đã nói nếu như đến Sơn La mà chưa thưởng thức Pa pỉnh tộp thì là hành trình đó vẫn chưa trọn vẹn. Món ăn đặc sản này không chỉ khiến người ta yêu thích vì hương vị, giá trị ẩm thực mà còn khiến họ phải trầm trồ trước cách chế biến công phu, khéo léo của người làm ra món ăn.

Món pa pỉnh tộp được chế biến từ cá và tẩm ướp bằng rất nhiều loại gia vị như muối, ớt, xả, gừng, các loại rau thơm tạo mùi,, đặc biệt là không thể thiếu mắc khén, thứ mang hương vị đặc trưng của núi rừng Tây Bắc. Người ta thường sử dụng cá chép, cá trôi hoặc cá trắm để làm món Pa pỉnh tộp. Những con cá này có trọng lượng khoảng vài lạng, mổ dọc sống lưng và nhồi các loại gia vị tẩm ướp vào bụng cá cho ngấm đều, gập đôi lại và kẹp chặt bằng một đoạn tre. Sau đó đem cá đi nướng trên bếp than hồng.  

Người đầu bếp phải khéo léo nướng cá sao cho chín mà không bị ám khói, vẫn giữ được hương vị tự nhiên. Khi miếng cá đã chín vàng đều, toả ra mùi thơm cay cay từ mắc khén, khi ăn cảm nhận được vị béo ngọt của cá, vị đậm đà đa dạng của các loại gia vị tẩm ướp khiến cho bất cứ ai từng thưởng thức đều phải ấn tượng mạnh. 

Nộm da trâu

Đã bao giờ bạn thử ăn da trâu chưa? Nghe có vẻ kì lạ phải không, vì lớp da của trâu không chỉ dày, cứng mà còn rất dai, thường được sử dụng làm mặt trống. Nhưng ở Sơn La thì thứ nguyên liệu ấy đã được biến tấu trở thành món ăn đặc sản độc đáo, lạ miệng của người dân tộc Thái đấy. Đặc biệt là món nộm da trâu.

Để chế biến thứ nguyên liệu khó chiều này trở thành một món ăn ngon, thu hút thực khách thì người dân Sơn La phải sơ chế da trâu bằng rất nhiều công đoạn từ hơ lửa, ngâm nước, và lọc da sao cho thật mỏng,...

Người dân vùng cao thường sử dụng nước măng chua để bóp nộm da trâu thay vì giấm hay chanh, từ đó tạo nên một hương vị khác lạ, lôi cuốn. Miếng da trâu dai dai, nhai sần sật, đanh đanh được hoà quyện với mùi thơm của các loại rau mùi, vị bùi bùi của lạc rang và cái chua thanh của măng rừng ngâm là một món nhậu tuyệt vời và thú vị được nhiều người yêu thích. 
 

Thịt gác bếp

Món đặc sản này hẳn đã không còn xa lạ đối với những thực khách đam mê ẩm thực Tây Bắc. Món ăn này ở Sơn La cũng rất được ưa chuộng, đặc biệt là vào những ngày trời se lạnh, ngồi bên bếp lửa bập bùng, sẽ không có gì tuyệt vời hơn việc thưởng thức những miếng thịt khô gác bếp dai dai, ngòn ngọt mặn mặn vẫn còn ám nhẹ mùi khói ngai ngái.  

Thịt gác bếp được chế biến đơn giản, không quá cầu kì. Những loại thịt để chế biến thường là thịt trâu bò, thịt lợn được cắt dọc thớ thịt thành các miếng dài, tẩm ướp kĩ càng treo lên nơi gác bếp để hun khói sấy khô tự nhiên. Thịt thành phẩm có màu nâu sẫm, bên trong vẫn còn đỏ, nhìn rất bắt mắt, hương vị đậm đà và hơi ám mùi khói nhưng lại rất thú vị. Món ăn này mang hương vị đặc trưng của núi rừng Tây Bắc, hấp dẫn người ăn, được khách du lịch ưa chuộng mua về làm quà cho người thân, bạn bè sau những chuyến du lịch vùng cao. 
 

Cơm lam

Nhắc đến đặc sản vùng cao đâu thể thiếu được món cơm lam được chế biến từ gạo nếp nương mang hương vị thơm ngon. Người ta thường làm cơm lam sau khi thu hoạch lúa vào tháng 9 tháng 10 âm lịch. Cách chế biến cũng khá đơn giản, người dân cho một chút muối, gừng ngâm và gạo, nước vào ống tre, đóng lại bằng lá chuối và đem đốt, nướng trên bếp lửa. Khi ăn sẽ tách lớp vỏ tre để lấy phần cơm trắng nõn được bám một lớp phấn mỏng. Món ăn không chỉ dậy hương thơm phức của gạo nếp nương mà còn có đôi chút hương vị của tre, của khói bếp, mang hương vị độc đáo của núi rừng. 

Cơm lam thường được ăn kèm với muối mừng, ruốc hoặc chẳm chéo, hương thơm bùi ngọt thanh thanh, quyến rũ và rất lôi cuốn.

Cháo mắc nhung

Cháo mắc nhung hẳn chưa quá nổi tiếng như những món đặc sản được nhắc đến ở bên trên nhưng cũng là một món đặc sản đáng thử khi đến Sơn La. Để nấu cháo mắc nhung, người ta phải chọn loại gạo tẻ thơm, tấm đầu vụ nấu thành cháo cùng với thịt xương sườn lợn hun khói, băm nhỏ, sau đó cho quả mắc nhung vào nồi, đập dập gừng, cho thêm ớt nướng và xả vào khuấy đều. Món cháo mắc nhung có hương thơm nồng, đặc sánh, hương vị đậm đà, cay cay nhưng rất cuốn miệng. 

Chẳm chéo

Chẳm chéo được coi là “linh hồn” của ẩm thực Tây Bắc đấy các bạn có biết không? Đây là món chấm truyền thống của người dân tộc Thái được làm từ rất nhiều các loại gia vị đặc trưng chỉ có thể tìm thấy ở núi rừng Tây Bắc hoang sơ, sẽ đem đến những trải nghiệm thú vị, lạ lẫm cho du khách khi thưởng thức.
Chẳm chéo không chỉ được sử dụng hàng ngày trong các bữa ăn mà còn được dùng cả trong những ngày lễ trọng đại, bữa cơm tiếp khách, tuy món ăn này dân dã nhưng độ ngon và đặc biệt đã khiến nó trở thành đặc sản được nhiều người yêu thích.

Chẳm chéo được chế biến từ các loại nguyên liệu đa dạng, quen thuộc, hoà quyện cùng với bột của mắc khén, giã nhuyễn trộn đều với nhau tạo thành loại nước chấm sền sệt, đậm đà. Dùng được chung với nhiều món ăn.

Canh mọ

Canh mọ là món ăn truyền thống không thể thiết trong những ngày lễ tết của người dân tộc Khơ Mú. Món ăn này được chế biến từ thịt chim, chuột, sóc đã được sấy khô, băm nhỏ trộn đều với hoa chuối, rau thơm, tấm gạo nếp và các loại gia vị rồi cho vào các ống tre, đổ thêm nước và đem đốt trên lửa như cách làm cơm lam. Khi món ăn bắt đầu sôi thì dùng que tre chọc nhuyễn. Khi chín sẽ hơi sền sệt, sanh sánh, ăn cùng xôi nếp rất ngon. 

Người Thái thì thường sử dụng gà để làm món canh mọ đặc sánh, ăn với xôi hoặc cơm lam rất ngon.

Nậm pịa

Nậm pịa là món ăn đặc trưng của người Thái, có thể sánh ngang với độ nổi tiếng của món thắng cố đặc sản ẩm thực của người H’Mong. Đến Sơn La du khách đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức món ăn nổi tiếng này nhé.

Nậm pịa được chế biến từ ruột non của các con trâu, bò và dê. Người ta lấy phần bên trong ruột ra cho vào vải bông để lọc lấy nước rồi đập các loại gia vị như gừng xả, mắc khén, ớt, chanh, lá chanh, băm thêm chút thịt và tiết tươi, đuôi và dạ dày, cuống tim của bò và dê để cho vào nổi đun sôi cho đến khi tạo thành một món ăn sền sệt. 

Thưởng thức nậm pịa ngon nhất là khi còn nóng, mới ăn sẽ cảm thấy có vị đắng nơi cuống họng nhưng rồi chuyển dần thành vị ngon ngọt, và đọng lại chút thơm thơm của gia vị và mắc khén. 
 
Nậm pịa thường được ăn cùng với thịt dê, thịt bò luộc, có hương vị ngào ngạt, hấp dẫn thực khách. 

Ốc Suối Bàng

Để thưởng thức món đặc sản ốc Suối Bàng thì du khách cần phải canh vào khoảng tháng 4 đến tháng 8 hàng năm vì chỉ vào lúc này mới có ốc ngon. Ốc suối Bàng chỉ xuất hiện ở những nơi có nhiều cây cối, ẩm thấp như rừng rậm. Không dễ dàng gì để thưởng thức nhưng nếu được ăn món này vào những ngày trời mưa hoặc rét mướt thì không có gì tuyệt vời hơn

Món ăn này được chế biến đơn giản nhưng lại có hương vị hấp dẫn, thơm ngon, ngọt lành khiến người ta phải nhớ mãi. 

Trên đây là tổng hợp những món ngon Sơn La dành cho du khách muốn trải nghiệm nền ẩm thực đa dạng và đặc sắc của vùng đất này. Vietsense Travel hi vọng du khách có thể tận hưởng một chuyến đi du lịch Sơn La vui vẻ, trọn vẹn và thú vị.