Tháp Tổ (Huệ Quang Kim Tháp) do vua Trần Anh Tông cùng triều đình và Đệ Nhị Tổ Pháp Loa cùng các Tăng sỹ Thiền Phái Trúc Lâm xây dựng vào năm Kỷ Dậu, niên hiệu Hưng Long thứ 17 đời vua Trần Anh Tông (1309), sau một năm Điều Ngự Giác Hoàng Trần Nhân Tông nhập Niết bàn. Tháp có ngạch đề (Biển đề) Huệ Quang Kim Tháp, là nơi lưu giữ xá lợi của Phật Hoàng.

Tháp Tổ

Tháp Tổ là tháp trung tâm của Vườn tháp Huệ Quang, có diện tích 180m vuông, sân tháp lát đá xanh có kích thước 40cm x 40cm, có tường bao quanh bốn mặt. Tường cao khoảng 2,5m độ dày 60cm, trên đỉnh tường lợp 5 hàng ngói mũi hài kép mỗi bên, ở giữa là một lớp ngói ống. Mặt phía Nam và phía Bắc của bức tường này đều có một của hình vòm rộng 1,3m – 1,4m; cao 1,75m.

Bức tường vây này chính là hình ảnh khác của hàng rào bao bọc các phù đồ lúc ban đầu ở Ấn Độ. Theo phong tục cổ truyền Ấn Độ, những vật được thần thánh hóa như là các cây thiêng và các đền thờ thiêng được bao rào xung quanh.

Tháp Tổ - Ảnh 1

Tháp Tổ- Huệ Quang Kim Tháp

Tháp Huệ Quang hiện đã được trùng tu nhiều lần. Chỉ có phần nền và bệ tòa Sen phần đế tháp còn giữ được dáng vẻ ban đầu của nó. Hiện nay Tháp Huệ Quang cao 7m, đặt trên một nền đá xanh ghép hai cấp có dạng hình lục giác, được tạo bởi những khối đá cát màu xám xanh. Bốn trong sáu cạnh của cấp 1 dài 2,53m – 2,55m, hai cạnh còn lại dài 3,18m – 3,19m. Cấp 2 thu vào so với cấp 1: 5cm – 8cm, bốn trong số sáu cạnh dài 2,48m – 2,5m; hai cạnh còn lại dài 3,13m – 3,15m, cao 34cm. Mặt ngoài những khối đá ở cấp 2 trang trí hoa văn sóng nước mang đặc trưng phong cách nghệ thuật thời Trần.

Đế Tháp hình vuông có kích thước 2,33m x 2,33m. Tầng đế tháp gồm một bệ tòa sen và khám thờ. Bệ tòa Sen cao 1,07m và có thể chia làm 3 phần: Phần một có kích thước 2,33m x 2,33m, cao 30cm; Phần hai thắt mâm bồng có kích thước 1,92m x 1,92m,cao 56cm;Phần ba có kích thước 2,04m x 2,14m có dạng một đài sen với hai lớp cánh ngửa lên đỡ lấy khám thờ. Các cánh hoa sen được trang trí hoa dây mang đặc trưng phong cách nghệ thuật thời Trần.

Khám thờ có kích thước 1,7m x 1,7m; cao 1,22m, phía Nam có một cửa rộng 50cm,cao 80cm. Phía trên khám thờ này là bốn tầng tháp được làm bằng những khối đá vôi màu trắng đục ghép lại thành hình vuông nhỏ. Đỉnh tháp hình búp sen.

Trong tháp thờ Bảo tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông ngồi Thiền dáng khoan thai, an nhàn tự tại được tạc bằng đá cẩm thạch vào thời Lê Sơ.

Trước Tháp Tổ là cây hương bằng đá do các Phật tử ở Kinh Môn, Phủ Nam Sách thời Lê cung tiến.

Tháp Tổ - Ảnh 2

Bảo tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông

Tháp Tổ Trần Nhân Tông là công trình kiến trúc văn hoá tâm linh, là thần tượng về huyền thoại Đức Vua hoá Phật giữa chốn Non thiêng. Hình dáng Tháp Tổ tựa như cây bút giữa trời cao, đất rộng bao la đang tuôn chảy dòng Thiền Trúc Lâm, giác ngộ cứu độ chúng sinh giải thoát khỏi Tam độc "Tham, Sân, Si" hướng tâm Thiền tới cuộc sống an vui nơi trần thế.

Khu Vườn Tháp Tổ là nơi tụ vương linh khí của Long mạch Yên Tử khởi nguồn từ đỉnh Non thiêng theo hướng Bắc Nam.

Quanh Lăng là những cây Đại, cây Tùng cổ kính và nhiều tháp, mộ của các Thiền sư đạo cao, đức trọng tọa lạc trong Vườn Tháp Huệ Quang linh thiêng.

Phía sau Tháp Tổ là hai Mắt Rồng tụ thủy, lưu giữ khí thiêng sông núi, ở giữa hai hàng tháp, mộ là đường lát gạch hoa Cúc thời Trần, với ý nghĩa tôn kính anh linh Phật Hoàng thượng đường giảng Kinh truyền giáo ở chùa Vân Yên lúc sinh thời.

Vườn Tháp Huệ Quang, cũng như các vườn tháp khác trong Khu Di tích lịch sử và Rừng Quốc gia Yên Tử, là nơi linh thiêng, ở đây lưu giữ "Ngọc Cốt" của các Thiền sư tu hành ở Yên Tử trải qua các thời đại Lý, Trần, Lê, Nguyễn. Đến nay, có một số tháp, mộ còn nguyên vẹn rõ danh tính, pháp hiệu, nhiều tháp, mộ đã được trùng tu, tôn tạo. Nhưng còn có những tháp, mộ do thời gian năm tháng phôi phai, thiên nhiên huỷ hoại trở thành phế tích, không còn dấu tích. Vườn Tháp Huệ Quang, tập trung nhiều tháp, mộ của các Thiền sư trong Khu Di tích Yên Tử, theo sử sách có tới 97 tháp, mộ toạ lạc nơi đây. Từ năm 1992 đến năm 2002, đã trùng tu 40 tháp, mộ trong đó có 25 tháp gạch, 15 tháp đá. Những tháp tiêu biểu trong Vườn Tháp Huệ Quang như: Tháp Hiếu Từ, Tháp Bảo Quang, Tháp Trường Quang, Tháp Diệu Đăng, Tháp Hoa Quang, Tháp Chân Thường, Tháp Tôn Đức...và Tháp Tổ Trần Nhân Tông là những ngôi tháp còn khá nguyên vẹn, có giá trị về kiến trúc và lịch sử văn hoá, tâm linh.

Nguồn: banquanlyyentu.vn