Đặc điểm địa lý, khí hậu, văn hóa và dân tộc đã tạo nên nét riêng biệt cho ẩm thực Việt Nam. Ẩm thực miền Trung - Tây Nguyên không tinh tế như ẩm thực miền Bắc, đa dạng như ẩm thực miền Nam, nhưng lại giản dị hàm chứa triết lý sâu sắc và mang bản sắc dân tộc riêng biệt.

Trong bữa ăn tối và ngày bình thường, người đồng bào Tây Nguyên ăn uống giản dị, họ ăn cơm gạo tẻ với thức ăn từ các loại rau rừng, mộc nhĩ, các loại củ quả, măng le. Thỉnh thoảng người dân mới kiếm được con cá dưới sông, con thú từ trong rừng để cải thiện bữa ăn thêm phong phú. Còn đối với các loại gia súc, gia cầm thì nhà nào cũng nuôi bằng cách thả rong trong rừng, ra bờ sông, bờ suối và chỉ làm thịt để dùng vào việc cúng tế thần linh hay để thiết đãi khách quý đến thăm làng. 

Còn đối với những ngày đặc biệt hoặc lễ Tết thì người đồng bào Tây Nguyên sẽ chuẩn bị món ăn mang đậm hương vị đặc biệt.Trong đó như thường lệ vào những bữa cơm chiều, vùng Tây Nguyên lại có những món ăn truyền thống nổi tiếng, có sức ảnh hưởng lớn của những du khách đến thăm làng bản , được thưởng thức món ăn một lần mà nhớ mãi như: 

Rượu Cần

Ta vin cần uống núi rừng thiêng

Em múc trăng vàng về tan đáy rượu

Giọt mắt hoà vào men chếnh choáng

Tôi chìm trong hương tóc trăng em...

Rượu Cần là một loại rượu gạo lên men được sản xuất ở các vùng miền núi như Tây Nguyên hay Tây Bắc. Nó được làm bằng gạo nếp nấu chín trộn với một số loại thảo mộc (bao gồm cả lá và rễ) trong rừng địa phương.

Các loại và lượng thảo mộc được thêm vào khác nhau tùy theo dân tộc và khu vực. Hỗn hợp này sau đó được cho vào một cái bình lớn bằng đất nung, đậy nắp và để lên men ít nhất một tháng. Sức mạnh của Rượu Cần thường là 15 đến 25 phần trăm cồn theo thể tích.

Rượu có thể được tiêu thụ bằng cách đặt các ống mía dài và mảnh vào bình, qua đó rượu được uống. Thường thì hai hoặc nhiều người (và đôi khi có thể lên đến mười người trở lên) sẽ uống chung từ cùng một bình, mỗi người sử dụng một ống riêng biệt.Rượu Cần thường được uống trong những dịp đặc biệt như lễ hội, đám cưới hoặc lễ thu hoạch. Nó thường được uống bên đống lửa hoặc trong quán rượu, nhà cộng đồng. Mọi người luôn nhảy múa và đánh cồng sau khi uống rượu. Khi một người khách được người dân địa phương mời uống rượu cần, điều đó có nghĩa là họ được xem như một vị khách quý.

Trong bất cứ sự kiện, lễ hội nào, đồng bào Tây Nguyên cũng đều có nghi lễ uống rượu cần. Theo họ tin, rượu là do các vị thần giả của Trời cử người xuống trần gian dạy con người cách làm đủ loại rượu từ gạo, lúa mì, ngô cho đến cao lương, kê ... để cúng tế tối cao hàng năm.

Cơm Lam

Cơm lam là một món cơm nổi tiếng lừng danh có ở Tây Nguyên. Nó bắt nguồn từ khi người dân miền núi chuẩn bị cho những chuyến đi dài bằng cách ép gạo nước (com) với thêm muối, cho vào ống tre và nấu.

Ngày nay, đó là gạo tẻ, thường là gạo nếp, được nấu trong ống nứa, ăn với vừng rang muối, thịt lợn nướng hoặc xiên gà.

Luồng được chọn phải tươi và non để lớp màng bên trong ống có thể bọc cơm, tạo thêm hương vị, mùi thơm và vị ngọt đặc biệt. Để chuẩn bị cơm, đầu tiên đổ đầy ống với khoảng 80 phần trăm gạo và 10 phần trăm nước, ưu tiên nước vốn có trong tre, sau đó thêm một ít nước dừa để cơm có mùi thơm dễ chịu; gói ống bằng lá chuối rồi hơ trên lửa cho đến khi có mùi thơm.

Khi làm xong, phần da non của tre được loại bỏ, để lại một lớp vỏ mỏng, khi ăn bạn cũng lột bỏ đi. Được hít hà hương thơm hòa quyện của măng tươi, chuối ngự, nếp nương cũng như trải nghiệm hương vị ngọt bùi của gạo, tre, dừa, mằn mặn của vừng, hay vị ngon tuyệt vời của món lợn rừng nướng chắc chắn sẽ khiến thực khách mê mẩn rơi vào tình yêu với "com lam".

Một ống cơm lam cộng với thịt lợn rừng nướng thơm phức nhâm nhi cùng ngụm rượu là đủ để bạn hòa mình vào thiên nhiên và con người nơi đây.

Gỏi Lá

Một số loại lá hoặc rau thơm được cuộn lại thành hình phễu. Thịt lợn, tôm, da lợn thái mỏng trộn với bột gạo nếp rang rồi cho vào phễu lá

Gỏi Lá là một trong những món ăn lọp top 10 đặc sản Việt Nam với giá trị ẩm thực sâu sắc, nói thế cũng đủ thấy độ ngon tuyệt vời mà món ăn mang lại cho người thưởng thức.Được dùng với nước sốt làm từ hạt ủ xào với dầu ăn, trứng lòng đào. Tiêu, muối, ớt, hành ... là những gia vị không thể thiếu.

Ăn tất cả những thứ này cùng một lúc - nhai kỹ để nhận ra nhiều hương vị khác nhau của rau thơm và vị ngon của thịt lợn và tôm.

Măng

Món măng này thực sự quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của người dân Tây Nguyên.Vào mùa mưa, dọc các tuyến đường ở Tây Nguyên là rất nhiều chợ măng. Ở các chợ này, chỉ có một sản phẩm duy nhất - măng. Người bán là người dân tộc thiểu số như Ba Na, Gia Rai, Xê Đăng,…

Với Măng Le người dân địa phương có thể chế biến thành nhiều món ăn như măng luộc chấm muối vừng, măng xào thịt bò, thịt lợn, măng kho. súp, v.v

Thịt Nai

Cùng với bò một nắng, thịt nai cũng là một trong những món ăn đặc sản rừng Tây Nguyên rất được ưa chuộng. Nếu thịt bò dai, nhiều gân thì thịt nai lại ít gân, mỡ màu trắng ngà và ăn thì cực kỳ mềm. Nếu ăn ngay tại đây thì những món ăn chế biến từ thịt nai rất đa dạng như nai xào lăn, nai nướng, nai lúc lắc, nai nhúng giấm, sườn nai rán,nai khô, cháo bao tử. Nhưng tiêu biểu nhất là các món nai nhúng giấm, nai nướng và nai khô được nhiều người ưa thích hơn cả. Nai khô rất thích hợp làm quà mang về vì gọn nhẹ, ăn còn ngon cực kỳ nữa chứ. 

Đây là đặc sản của Tây Nguyên, chủ yếu của tỉnh Đắk Lắk. Có rất nhiều món ăn được chế biến từ thịt hươu nhưng phổ biến nhất vẫn là thịt khô.

Gà Nướng Bản Đôn

Bản Đôn Tây Nguyên thì ai cũng biết rồi và nếu được hỏi có món đặc sản gì nơi đây thì chắc chắn đó là món gà nướng. Thịt gà ở đây có vị thơm ngon rất khác bởi cách nuôi gà rất công phu, tất cả đều được thả vườn, ăn côn trùng, cỏ non và lúa rẫy. Để gà nướng có hương vị đặc trưng thì không thể thiếu sả, sả được giã lấy nước, càng nhiều nước sả thì thịt gà khi chín lại càng ngon, kẹp gà đã được tẩm ướp vào thanh tre, phết một lớp mật ong cho có màu đẹp và mùi thơm rồi quay đều trên bếp than. Khi chín, bỏ ra, xé chấm muối ớt, ăn cùng cơm lam và uống rượu cần thì ngon phải biết.

Đây là một nét ẩm thực nổi tiếng của Tây Nguyên, cụ thể là Làng Đôn tỉnh Đắk Lắk.

PV: Tina