Rêu đá là một món ăn được bắt nguồn từ xa xưa của đồng bào dân tộc Thái trắng ở Mường So, Phong Thổ, Lai Châu. Nó được mệnh danh là món ăn chỉ dành cho người chung thủy. Nhắc đến món ăn này phải nhắc đến câu chuyện truyền thuyết có từ xa xưa của người dân tộc Thái nơi đây. Ngày xưa có một đôi trai gái yêu nhau thắm thiết nhưng bị gia đình ngăn cấm, họ quyết định trèo lên ngọn núi cao, kết tóc vào nhau thề nguyện suốt đời bên nhau. Thần Rừng nghe được tâm nguyện của họ, hóa họ thành ngôi sao mai lấp lánh. Nước mắt họ chảy thành suối, tóc hóa thành những mảng rêu xanh mướt, óng ả trong làn nước. Từ đó, hình thành nên nét đẹp đi hái rêu của người Thái, thường cứ đến mùa, người Thái sẽ đi hái rêu ở những vùng nước chảy xiết để đảm bảo lấy được rêu sạch và ngon nhất. 

Chúng ta cùng tìm hiểu thêm về món đặc sản cực hiếm gắn liền với câu chuyện truyền thuyết li kì của người dân tộc Thái trắng này nhé.

Giới thiệu về đặc sản Rêu đá nướng

Rêu đá mọc tự nhiên, bám quanh tảng đá ở dưới suối, thường xuất hiện theo mùa vào tầm cuối thu đầu đông. Theo chia sẻ của người đồng bào ở Tây Bắc, nên tìm rêu ở những bãi rêu lớn, nước chảy xiết, nước suối trong vì ở đó rêu vừa nhiều vừa ngon. Việc hái rêu và sơ chế rêu yêu cầu sự tỉ mỉ và mất khá nhiều thời gian. Thông thường người dân chế biến rêu ngay sau khi được sơ chế hoàn tất. Nếu để lâu rêu sẽ bị khô, chế biến không còn ngon nữa. Tuy nhiên, rêu đá cũng có thể được bảo quản 2 - 3 ngày, người Thái tích trữ rêu khô bằng cách phơi gác bếp để dùng trong các dịp cưới hỏi hay lễ hội. Cứ vào mùa rêu, khi những ngày đẹp trời, những cơn lũ rừng chưa tới, người dân nơi đây rủ nhau đi hái rêu đông vui như trẩy hội. Rêu chỉ có vòng đời trong khoảng 1 tuần, khi già rêu có màu trắng không chế biến thành món ăn được. Người hái rêu đá phải có kỹ năng và kinh nghiệm  khi di chuyển qua các tảng đá trơn trượt giữa dòng nước lạnh. Khi hái rêu phải hái từ cuối dòng suối ngược lại lên trên để tránh dòng nước bị đục, cát bụi sẽ bám vào rêu. Rêu được hái thành từng dây dài, tùy từng suối nông hay sâu mà có màu xanh lục.

Rêu đá ngon nhất khi nướng lên, được kết hợp với các loại rau thơm, gia vị và cá suối.  Rêu khi ăn có cảm giác mềm mềm, hương vị bùi bùi, thoang thoảng mùi tanh nhẹ của cá suối khiến cho thực khách ăn một lần nhớ mãi. Theo kinh nghiệm dân gian rêu đá là một món ăn mát lành giúp tăng sức đề kháng, giải độc, thanh nhiệt, ổn định huyết áp và nhiều công dụng khác. Trong rêu chủ yếu là chất xơ còn có tác dụng giảm mỡ máu, phù hợp với những ai đang ăn kiêng. Lên vùng núi Tây Bắc thưởng thức món quà của núi rừng - rêu đá nướng, bạn mới cảm nhận được hương vị của núi rừng hòa vào hương vị của món ăn.

Nguyên liệu và cách làm món Rêu đá nướng đúng chuẩn

Nguyên liệu:

• Rêu xanh
• Sả, tỏi, hành khô băm nhỏ
• Rau răm
• Cá suối nhỏ
• Bột ngọt
• Muối
• Ớt
• Mắc khén

Cách làm:

• Bước 1: Sơ chế rêu đá

• Rêu đá sau khi thu hoạch về, người ta sẽ dùng chày đập rêu trên những tảng đá to để sạch hết lớp đất cát bên ngoài. 

• Rêu được thả vào những chậu nước lớn để “giặt”. Người ta dùng tay vò qua lại giống như giặt quần áo để loại bỏ những chất bẩn, cát trong rêu. 

• Sau khi được giặt qua nhiều nước, nắm rêu thành từng nắm, để ráo nước rồi mới chế biến. Lúc này, rêu chỉ còn đủ dùng trong một bữa, màu rêu đá xanh đậm, sờ vào mềm và mát như vải lụa.

• Bước 2: Nướng rêu

• Khi rêu đã được làm sạch, bạn cho sả, tỏi, ớt, hành khô băm nhỏ vào cùng với ½ thìa muối, ½ thìa bột ngọt, một ít mù tạt, rau thơm trộn đều.

• Bỏ thêm chút cá suối nhỏ, trộn đều với rêu và nguyên liệu.

• Bọc rêu bằng lá chuối hoặc lá dong rồi nướng trên than hồng. Bạn có thể nướng rêu trực tiếp trên than, hoặc có thể dùng que tre xiên rồi nướng.

• Để tăng hương vị, rêu có thể được nướng với thịt lợn hoặc thịt gà.

• Khi chín rêu có mùi thơm, lớp lá bên ngoài cháy xém. Lấy rêu ra và thưởng thức món ăn.

Cuối cùng cảm ơn các bạn đã cùng VietSense Travel tìm hiểu về món ăn độc đáo này của vùng núi Tây Bắc, một món ăn đặc biệt quý hiếm gắn liền với truyền thuyết của người Thái trắng về sự chung thuỷ. Nếu có một ngày các bạn có cơ hội trải nghiệm hương vị của món ăn độc lạ này, chúng tôi mong rằng các bạn hãy nhớ về câu chuyện truyền thuyết thuở xa xưa ấy và sẽ có những kỉ niệm đẹp cùng người dân nơi đây.

Đinh Hoàng Lâm