Một nơi mà nhất định bạn không thể nào bỏ lỡ trong chuyến hành trình khám phá đảo Cô Tô đó là nhà lưu niệm Bác Hồ. Đây là khu di tích lịch sử có ý nghĩa, được xếp hạng di tích lịch sử, văn hóa quốc gia đáng trân trọng, lư giữ nhiều ký ức về Bác nơi đảo xa xôi. 

Nhà lưu niệm Bác Hồ ở đảo Cô Tô có vị trí ở khu 3, thị trấn Cô Tô, huyện đảo Cô Tô tỉnh Quảng Ninh. Đây là một quần thể di tích được lưu giữ bao gồm các hạng mục tượng đài, bia đá, nhà lưu niệm. Công trình thuộc hệ thống Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia xếp hạng, được quyết định kể từ ngày 07/05/1997 theo QĐ 985 - QĐ/VH. 

Rất nhiều những năm trước, khi huyện Cô Tô còn là hai xã Cô Tô - Thanh Lân thuộc địa phận huyện Cẩm Phả, Bác Hồ đã có nhiều dịp ghé thăm nơi đây. Sự động viên, thăm hỏi của Bác đối với quân dân vùng biển phía Đông Bắc đã xây dựng, gắn kết hơn tình nghĩa giữa đồng bào với Chính phủ. Đảo Cô Tô có gồm 30 đảo lớn nhỏ rải rác và Cô Tô - Thanh Lân là hai đảo có diện tích lớn nhất, lên tới 3850 ha. Gần 200km hải phận từ khơi đảo Trần đến ngoài khơi của đảo Bạch Long Vĩ. Tứ phía đều bao bọc bởi biển xanh bát ngát bao la. 

Trong chuyến thăm huyện đảo vào năm 1961, Bác đã để lại nhiều kỷ niệm đáng nhớ cho quân và dân nơi đây. Bác ra thăm bằng trực thăng từ Trà Cổ, tạo tình cảm thân mật với quân dân. Tháng 1 năm 1962, khi Bác quay trở lại thăm Đông Bắc xa xôi của Tổ quốc, UBHC của tỉnh Hải Ninh đã xin phép Bác được dựng tượng của Người trên đảo Cô Tô cùng với nhà lưu niệm và đặt bia ở những nơi mà Bác đã từng ghé qua để bày tỏ tình cảm, lòng thành kính và sự biết ơn. Ngày 23/3/1994, Thủ tướng CP đã ra Nghị định 28/CP và quyết định thành lập huyện đảo Cô Tô, chính thức đón nhận vào ngày 23/12/1994.

Với tình cảm to lớn mà Bác dành cho đồng bào, nơi đây tự hào là một trong số những nơi duy nhất mà Bác đã đồng ý để dựng tượng ngay khi còn sống. Khuôn viên của khu lưu niệm bao gồm tượng đài của Người được đặt ngay nơi trực thăng hạ cánh. Chính giữa là khoảng lớn được ốp gạch hình chữ J. Tượng Bác đứng hiên ngang vẫy tay. mang trên mình trang phục giản dị và đôi dép cao su quen thuộc. Tiếp đó là khu lưu niệm trưng bày, giới thiệu những ký ức đáng nhớ về Người.  

Bên trong nhà lưu niệm Bác Hồ 

Di tích được xây dựng diện tích khuôn viên 2,209m2. Thiết kế xây theo lối kiến trúc nhà truyền thống cấp 4, 5 gian, có bậc tam cấp dẫn lên. Mái ngói được lợp dáng sông cầu, tường bao hiên. Ở ngay chính giữa, tượng bác được đặt ở trên phần bục, trên nền đỏ nổi bật lên câu “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, phía dưới là đỉnh hương để mọi người thắp nén nhang tỏ lòng kính Bác. Ở hai gian nhà hai bên trưng bày những kỉ vật về Bác. Có chiếc giường mộc mạc, trải ga trắng cùng chiếc gối hoa, nơi Bác nằm nghỉ trưa vào ngày 9/5/1961. Một chiếc tủ hai buồng đặt cạnh bên là nơi mà đồ đạc của bác được trưng bày gồm bộ quần áo gụ, chiếc mũ cát, bộ kaki sờn vải và đôi dép cao su, chậu đồng,... Tất cả được bố trí y nguyên như khi Bác đến. 

Nếu như gian nhà phải trưng bày nơi sinh hoạt, thì gian bên trái lại là những thành tựu về kinh tế về chính trị quân sự, quốc phòng của quân dân đảo Cô Tô được giới thiệu đến du khách. Cạnh nhà lưu niệm còn có nhà khách và nhà bếp liền kề nhau bởi hành lang. Sự bố trí hài hoà các gian phòng giúp cho không gian có được thẩm mỹ, du khách cũng dễ dàng tham quan và cảm nhận được sự gần gũi, gợi nguyên những ký ức về Bác. 

Khi đến với nhà lưu niệm Bác Hồ thì khách du lịch cũng có thể kết hợp tham quan đồng muối nơi Bác đến thăm, ở thôn Nam Hải. Đây là một thung lũng vô cùng bằng phẳng mà người dân sản xuất ra những hạt muối trắng ngần, xung quanh bao la bát ngát đồi núi, đất trời và diện tích rất rộng lớn, thông ra biển. Bên cạnh con đường từ bãi biển đến với nhà lưu niệm chừng 175m là dốc Khoai nơi mà Bác chứng kiến người dân bới khoai trong chuyến thăm Cô Tô. Nơi có vẻ đẹp yên bình và trù phú. 

Nhà lưu niệm Bác Hồ quả thực là một quần thể quý giá, một ký ức sống động về Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu. Chuyến du lịch Cô Tô của bạn nhất định rằng đừng bỏ lỡ điểm đến ý nghĩa này bạn nhé.