Tú Lệ Yên Bái thu hút du khách gần xa bởi vẻ đẹp thiên nhiên hữu tình, và đặc biệt là món cốm non dân dã, ngon miệng, được nâng niu bởi người Việt Nam và là món quà hào phóng được ban tặng bởi những cánh đồng lúa bậc thang tươi tốt. Sở hữu điều kiện vị thế thuận lợi cùng cảnh vật thiên nhiên đẹp tựa như tranh vẽ. Tú Lệ Yên Bái chính là một trong những điểm đến hấp dẫn bậc nhất Tây Bắc mà bạn nhất định không thể bỏ lỡ. Hãy cùng VietSense Travel khám phá mảnh đất lành tươi đẹp này có gì hấp dẫn nhé!

Du lịch Tú Lệ lúc nào thì lý tưởng nhất?

Mùa thu là thời điểm nhiều bạn trẻ rủ nhau đến với một Tây Bắc đầy mê hoặc. Trên hành trình hướng về huyện vùng cao Mù Cang Chải, xã Tú Lệ nằm sát sườn đèo Khau Phạ, trực thuộc huyện Văn Chấn của tỉnh Yên Bái. Nơi đây hấp dẫn đông đảo du khách bởi địa hình độc đáo, thiên nhiên tuyệt đẹp, vị trí thuận lợi nằm giữa ba ngọn núi Khau Song, Khau Phạ và Khau Thán và ẩm thực cũng như những văn hóa truyền thống đặc sắc. Trước khi chinh phục một trong tứ đại đỉnh đèo kỳ vĩ nhất phía Bắc, người ta thường dừng lại nơi đây vì trót đắm say hương nếp thơm Tú Lệ, vì mê mải vẻ yên bình của con suối, ruộng nương đã dệt thơ cho đất này.

Đối với ai đã từng đến nơi đây thì Tú Lệ mang nét đẹp của một "Nàng thơ" giữa núi rừng phương Bắc. Và để tìm đến gặp gỡ “nàng thơ” tuyệt đẹp này, du khách phải vượt qua được con dốc ba tầng đầy thử thách.

Chuyến đi khám phá sẻ thêm thuận lợi, suôn sẻ và vui vẻ hơn rất nhiều nếu như bạn nắm trong tay một vài kinh nghiệm du lịch ở Tú Lệ Yên Bái. Nơi đây không chỉ đẹp bởi vị thế và cảnh sắc thiên nhiên mà Tú Lệ còn tạo ấn tượng trong lòng biết bao người bằng sự thân thiện, nhiệt tình, dễ mến của bà con đồng bào dân tộc vùng cao. Luôn niềm nở, không hề xa lạ với những du khách đường xa ghé tới đây tham quan và ai cũng đem một niềm nhớ thương, một sự lưu luyến cho mảnh đất này khi trở về nhà.

Thời điểm thích hợp nhất để đến khám phá Tú Lệ Yên Bái chính là vào mùa lúa chín vàng, bắt đầu từ giữa tháng 9 đến tháng 10 hàng năm. Lúc này Tú Lệ vừa bước vào mùa lúa chín, những thửa ruộng bậc thang đều khoác lên mình màu vàng rực rỡ tuyệt đẹp. Ngoài ra, bạn cũng có thể đến đây sớm hơn vào khoảng tháng 5, tháng 6 để khám phá Tú Lệ vào mùa nước đổ.

Cách di chuyển đến Tú Lệ?

Xã Tú Lệ, một thung lũng rộng gần 3.000 ha của huyện Văn Chấn, nằm dưới 3 ngọn núi Khau Phạ, Khau Song, Khau Thần. Nơi đây được biết đến với phong cảnh Tây Bắc hữu tình, nếp nương thơm dẻo và nổi bật nhất có lẽ là phong tục thiêng liêng của dân tộc Thái.

Cách Mù Cang Chải khoảng 50km về phía Đông, nếu bạn là người đam mê phượt thì đây là con đường rất thích hợp để phượt bằng xe máy khi đến Tú Lệ. Với đoạn đường không quá dài, sau khi vừa đặt chân đến Yên Bái bạn hãy thuê ngay 1 chiếc xe máy để vi vu khắp các con đường xinh đẹp, phong cảnh hữu tình nơi đây. Việc di chuyển bằng xe máy giúp bạn có thể thoải mái ngắm cảnh sắc thiên nhiên vừa hít thở không khí trong lành của núi rừng thoang thoảng mùi hoa rừng dịu nhẹ.

Theo những kinh nghiệm du lịch Tú Lệ Yên Bái của nhiều du khách, con đường chính để đến được đây sẽ phải xuất phát từ thị xã Nghĩa Lộ rồi đi men theo đường Quốc lộ 32 về phía Đông. Trên cung đường này bạn sẽ đi qua những dãy núi cao chót vót, nối tiếp nhau trùng điệp. Băng băng trên quốc lộ 32 uốn lượn giữa miền núi non “thanh sơn, bích thủy”, thấy con đường bỗng lọt thỏm giữa một cánh đồng bằng phẳng dập dờn sóng lúa, ấy là khi ta đã đặt chân đến thung lũng trù phú đã đắp bồi nên vẻ đẹp kiều diễm của Tú Lệ.

Chiêm ngưỡng thiên nhiên hoang sơ, mỹ lệ

Nhắc đến Yên Bái, hầu hết chúng ta sẽ nghĩ ngay đến những thửa ruộng bậc thang vàng óng ở Mù Cang Chải, những rừng chè nằm lưng chừng núi Suối Giàng hay sự hùng vĩ của thác Pù Nhu. Thế nhưng ít ai biết, Yên Bái còn sở hữu một địa danh bí ẩn đang mê hoặc biết bao bạn trẻ ưa khám phá văn hóa, đầy bí ẩn mà ai cũng muốn một lần được trải nghiệm.

Cũng giống như La Pán Tẩn, Dế Xu Phình vào mùa vàng ruộng bậc thang, tháng 9, tháng 10 Tú Lệ lại ánh lên một màu vàng rực rỡ của những cánh đồng lúa chín. Những cánh đồng lúa sóng sánh, dòng suối nhỏ phản chiếu ánh nắng chiều tạo nên một khung cảnh huyền ảo mà không phải ai cũng có thể trải nghiệm ở thành phố.

Khác với những nơi khác, cánh đồng Tú Lệ có cảm giác “hiền lành” hơn rất nhiều bởi nó không nằm chênh vênh trên đồi núi hay ẩn mình sâu trong thung lũng. Cũng là ruộng bậc thang nhưng ở Tú Lệ lại mang đến cảm giác gần gũi, chỉ cần đưa tay ra là có thể chạm vào nét duyên dáng của “nàng tiên” vùng Tây Bắc.

Vẻ đẹp của cánh đồng lúa chín Tú Lệ là một bức tranh thiên nhiên đẹp đến nỗi không một ai nỡ phá hỏng nó và muốn lập tức chụp lại thật nhiều tấm ảnh cùng những thửa ruộng bậc thang giữa núi đồi hùng vĩ. Du khách đến đây không chỉ được đắm mình trong làn gió thơm mùi lúa chín mà còn để lắng nghe những câu chuyện kỳ ​​bí được người dân nơi đây kể, những câu chuyện ngắn về một vùng đất sơn cước tươi đẹp và đầy màu sắc văn hóa. Và cùng với những người dân ở đây trải nghiệm cuộc sống sinh hoạt hằng ngày giản đơn nhưng vô cùng thú vị ở Tú Lệ.

Những năm gần đây, được sự đầu tư của tỉnh Yên Bái và các doanh nghiệp, Tú Lệ cũng ngày càng khang trang, bề thế. Đường sá được cải thiện, suối nước nóng được tận dụng hợp lý và trở thành điểm du lịch hấp dẫn, cảnh quan cũng đẹp và hấp dẫn hơn.

Đáng chú ý nhất gần đây là sự xuất hiện của khu nghỉ dưỡng cao cấp mang tên Le Champ mới hoàn thành tại trung tâm Tú Lệ. Với thế tựa lưng tựa núi, bao quanh là cánh đồng lúa, khu nghỉ dưỡng này sở hữu đầy đủ tiện ích và dịch vụ đẳng cấp, nổi bật giữa khung cảnh xanh mát dưới chân đèo Khau Phạ, cung cấp không chỉ các bạn trẻ mà còn cả du khách thập phương thế giới để có những trải nghiệm hoàn hảo hơn tại vùng đất núi rừng huyền bí này.

Một buổi hoàng hôn ở Tú Lệ, không gì tuyệt vời bằng cảm giác ngâm mình trong suối khoáng, cảm nhận hương cốm thơm nồng, ngắm mặt trời từ từ kéo xuống sau rặng thông.

Nếu cảnh sắc thiên nhiên cuốn hút du khách kéo đến với Tú Lệ thì văn hóa, con người mến khách nơi đây níu giữ bước chân của khách du hành. Tú Lệ thuộc vùng văn hóa vùng cao Tây Bắc trải rộng từ Văn Chấn, Nghĩa Lộ, Trạm Tấu cho đến Mù Cang Chải – nơi cư trú ngàn đời nay của cộng đồng dân tộc người Thái, Dao, Mông và cũng là mảnh đất có văn hóa bản sắc độc đáo, đậm đà.

Những người miền xuôi ai mà không mong được một lần hòa mình vào những phiên chợ của người Mông ở huyện vùng cao Mù Cang Chải tuyệt đẹp, nhộn nhịp người mua kẻ bán những món đồ như thổ cẩm, nông cụ, nhạc cụ, thảo quả, sơn tra? Ai lại không say mê chén rượu cần đượm nồng ấm nóng, điệu xòe điệu múa vấn vương của những thiếu nữ Thái tươi trẻ, e ấp vùng Nghĩa Lộ?

Rồi tất cả các luồng văn hóa, bản sắc tốt đẹp ấy hội tụ ở miền đất giao thoa Tú Lệ, tạo nên một bức tranh Tú Lệ rực rỡ với những mảng màu mang đậm dấu ấn của nhiều dân tộc, người di cư từ tây sang đông, từ đồng bằng lên, từ núi cao xuống. Không chỉ có nếp Tú Lệ dẻo thơm ngọt ngào, tục “tắm tiên” huyền bí, Tú Lệ còn ẩn chứa sự đa dạng trong phong cách sinh hoạt, lối sống, các phong tục, tập quán, trang phục, làn điệu dân ca, … của người Thái, Dao, Mông nơi đây.

Ngoài gạo nếp, Tú Lệ còn được thiên nhiên ban tặng một món quà độc đáo mà ít nơi nào có được, đó là suối nước nóng bản Cháo nổi tiếng, thu hút du khách một lần đến tham quan và đắm mình trong làn nước ấm.

Trước đây, khi du lịch còn chưa phát triển, khi nhắc đến Tú Lệ, nhiều du khách đã lầm tưởng hình ảnh của thung lũng cổ tích này là những cô gái Thái khỏa thân tắm bên dòng suối, một vẻ đẹp giản dị nhưng không hề dung tục, khiến ai đến một lần sẽ nhớ mãi.

Theo người dân xã Tú Lệ, “tắm tiên” là một tập tục văn hóa độc đáo luôn được người Thái coi trọng và gìn giữ. Nguồn nước khoáng nóng từ lòng đất được người dân địa phương tích trữ trong bể bơi để sau một ngày làm việc mệt mỏi, họ sẽ đắm mình trong làn nước, như một cách để thư giãn và nạp lại năng lượng.

Họ còn cho rằng, dòng suối khoáng như một phương thuốc thần kỳ có thể chữa bách bệnh. Người ốm tắm suối nước nóng, hôm sau sẽ tỉnh táo, sáng dậy uống nước suối chữa viêm họng, phụ nữ Thái tắm suối thường xuyên nên da dẻ luôn trắng mịn.

Tuy gọi là “tắm trần” nhưng người Thái tắm suối khoáng rất văn minh, trai gái luôn giữ khoảng cách. Nam mặc quần đùi, nữ quấn khăn che ngực, để nửa người trên ở trần dưới nước. Đây cũng là yếu tố thể hiện tinh thần đoàn kết cộng đồng và tinh thần hướng đến cái đẹp trong cuộc sống của người dân nơi đây.

Khám phá văn hóa bản địa tại Tú Lệ

Cách Mù Cang Chải khoảng 50km về phía Đông, cứ vào tháng 9 hàng năm, nếu bạn di chuyển trên quốc lộ 32 từ thị xã Nghĩa Lộ mà bất chợt ngửi thấy mùi hương lúa thoang thoảng là bạn đã đến xã Tú Lệ.

Người Thái ở đây thường kể chuyện tổ tiên họ khi đi khai hoang mở đất đã vô tình tìm được loại gạo nếp hạt to tròn, mùi thơm dịu. Sau đó, họ quyết định ở lại vùng đất ấy, lập bản, rồi nhân giống lúa nước để canh tác, từ đó tạo nên vùng Tú Lệ với những nét văn hóa đặc sắc của người Thái ngày nay.

Thung lũng Tú Lệ được bao bọc bởi ba ngọn núi Khau Phạ, Khau Thần và Khau Song. Nơi đây nổi tiếng với món gạo nếp Tan – giống gạo không nơi nào có được. Các nhà khoa học cho rằng hương vị thơm ngon của gạo xuất phát từ khí hậu mát mẻ quanh năm ở khu vực này với sự chênh lệch nhiệt độ lớn vào ban ngày và ban đêm, dẫn đến khả năng dự trữ năng lượng cao của lúa trồng ở khu vực này.

Đồng thời, thổ nhưỡng Tú Lệ giàu mùn và khoáng chất, cộng với nguồn nước ngọt từ dòng suối chảy từ đỉnh đèo Khau Phạ cũng là một trong những yếu tố tự nhiên tạo nên hương vị đặc biệt của nếp Tú Lệ. Hạt gạo đặc biệt này có hạt to tròn, khi nấu cơm có vị dẻo và thơm đặc biệt. Cốm khi được chế biến có vị ngọt dịu, dễ chịu và có màu xanh đặc trưng.

Cốm nếp non làm từ gạo nếp Tú Lệ trồng trên ruộng bậc thang của hai huyện Văn Chấn và Mù Cang Chải đã nổi tiếng nhờ màu xanh trong và hương vị thơm ngon đặc biệt. Đây là sự kết hợp hoàn hảo giữa thiên nhiên và bàn tay khéo léo của người dân tộc Thái Yên Bái. Tháng 10, khi những thửa ruộng bậc thang ở các bản Na Loong, Pom Ban, Bản Cơm, Púng Xôm của xã Tú Lệ, huyện Văn Chấn và các bản Lìm Mông, Lìm Thải, xã Cao Phạ, huyện Mù Cang Chải bước vào vụ thu hoạch cuối, đến mùa cư dân địa phương bắt đầu làm cốm.

Đặc sản này không chỉ được tạo nên từ những tinh hoa của thiên nhiên mà còn là tình yêu và tâm hồn của cư dân địa phương. Để cốm có hương vị nguyên bản, người Thái phải chế biến một công đoạn cầu kỳ. Gạo để làm cốm phải được thu hoạch vào đúng thời điểm hạt chưa chín hẳn. Công việc thu hoạch được tiến hành vào ban đêm khi lúa còn ướt đẫm sương đêm. Sau khi mang về, người Thái sẽ rang ngay để giữ nguyên màu xanh và hương vị ngọt ngào, thơm ngon.

'Cốm' được phụ nữ dân tộc Thái làm theo cách truyền thống từ các loại ngũ cốc có sữa gạo đậm đặc nhất. Hạt nếp được tuốt thủ công để không bị nát rồi đem phơi trên chảo gang lớn trên lửa liu riu cho đến khi vừa chín tới. Hạt rang nguội sau đó được đổ vào cối đá để giã 10 lần. Trong bước giã này, tất cả vỏ trấu có thể được loại bỏ khỏi hạt bằng cách sàng. Món ăn thơm ngọt này thường được ăn kèm với chuối chín, quả hồng đỏ và trứng cút. Ngoài làm cốm, thứ gạo nếp ngọt nổi tiếng này còn được dùng để nấu với một số loại trái cây, hay nấu cháo tiết canh vịt vẫn được coi là tinh hoa ẩm thực của người dân Tú Lệ.

Xôi nếp Tú Lệ được làm từ loại gạo tẻ, sau khi đồ chín sẽ dẻo, béo và rất ngọt. Ngoài ra, nó được bao bọc bởi lá phrynium màu xanh lá cây dường như làm nổi bật màu xanh của nó và tỏa ra hương vị của sữa gạo. Người dân địa phương tin rằng gạo nếp Tú Lệ là món quà từ thiên đường mà không thể tìm thấy ở các vùng cao khác.

Còn có Pa pỉnh tộp, đây là đặc sản của người Thái, chủ yếu ở vùng Tây Bắc. Pa trong tiếng Thái có nghĩa là “cá tươi”; Pa pỉnh tộp có nghĩa là cá nướng, thường được làm từ cá suối, cá trắm, trắm đen, … sống ở các khe suối miền núi. Sở dĩ có tên gọi “Pín Tố” bởi hình dáng của con cá khi nướng, người ta thái mỏng, ướp gia vị rồi xếp cá lại để nướng.

Bên cạnh đó, bạn còn được thưởng thức nhiều món ngon khác tại Tú Lệ như cháo cốm vịt, rượu cần, xôi ngũ sắc, cơm lam, thịt sấy khô, thịt trâu gác bếp, …. Những món ăn tuy dân dã, bình dị nhưng hương vị lại ngon không thể tả, chẳng thua kém bất kỳ cao lương mỹ vị đắt tiền nào khác. Nếu có dịp ghé đến thị trấn Tú Lệ, bạn đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức các món ăn này nhé. Sau khi về cũng có thể mua các loại đặc sản này làm quà tặng cho bạn bè, người thân.

Ở đâu khi đến Tú Lệ?

Nhờ những ưu thế riêng có mà mẹ thiên nhiên ban tặng, mảnh đất màu mỡ, yên bình giữa đồi núi cao, Tú Lệ đang vươn mình phát triển trở thành địa điểm du lịch nghỉ dưỡng nổi bật. Nó mang địa thế thoai thoải tuyệt đẹp khi nhìn ra thung lũng lúa chín rực rỡ mùa vàng, lại liền kề núi đèo hùng vĩ, nên thơ và trong như gương mùa đổ nước. Đặc biệt, sự giao thoa kết nối giữa các nền văn hóa bản địa đem lại cho Tú Lệ sự độc đáo và những trải nghiệm đa dạng chỉ trong một điểm đến duy nhất.

Đến đây vào độ thu, du khách đã có thể thư giãn trong một số không gian đẳng cấp của các resort nghỉ dưỡng tại Tú Lệ. Tựa lưng vào ngọn núi vững chãi, bao quanh bởi sóng lúa mềm mại, điệp trùng, Le Champ đón ánh bình minh đầu tiên trên núi từ cửa sổ phòng ngủ, bạn có thể thả mình trong bể bơi vô cực trong vắt mở tầm mắt về phía xa xôi đến những làng bản quanh quẩn khói lam chiều, say mê trong tiếng khèn, điệu hát của núi rừng, của từng đêm hội xòe rộn rã đông vui.

Ngoài ra, có rất nhiều địa chỉ nhà nghỉ, homestay mà bạn có thể lựa chọn để lưu trú qua đêm tại Tú Lệ Yên Bái. Một trong những địa chỉ uy tín và nổi tiếng được nhiều người lựa chọn là nhà nghỉ Đèo Khau Phạ, nhà nghỉ Mạnh Hùng, nhà nghỉ Suối Tiên,... Hầu hết các nơi lưu trú ở Tú Lệ đều được thiết kế kiến trúc như nhà sàn truyền thống làm nổi bật không gian vừa mộc mạc lại vô cùng ấm cúng, thân thiết giữa tiết trời vùng cao vừa hoang sơ vừa giá rét.

Giá thuê phòng tại Tú Lệ Yên Bái cũng khá hợp lý với túi tiền, nó dao động từ 100.000 VNĐ/đêm/người và sẽ có sự thay đổi tùy theo loại phòng cũng như số lượng người. Nếu bạn đi theo nhóm đông người có thể chọn loại  phòng cộng đồng để ngủ tập thể, sinh hoạt theo nhóm. Vào mùa cao điểm du lịch thì các phòng tại đây đều sẽ hết sớm. Vì vậy nếu bạn có ý định du lịch Tú Lệ vào mùa du lịch hãy liên hệ đặt phòng trước đó khoảng 1 đến 2 tháng tránh không có phòng nghỉ qua đêm sau khi đã đến nơi.

Chọn mua quà gì khi du lịch Tú Lệ?

Nếu đã đến Tú Lệ du lịch bạn sẽ không phải băn khoăn nhiều về mua gì làm quà. Bởi ở đây có rất nhiều đặc sản cũng như sản vật tự nhiên vô cùng quý giá. Đầu tiên, phải nói đến nếp Tú Lệ, đây là thức quà quý của vùng đất này rất được du khách yêu thích và lựa chọn mua. Bạn cũng có thể chọn mua gạo thơm Tú Lệ mang về tặng cho người thân và bạn bè, đây cũng là một món quà mang một ý nghĩa vô cùng đặc sắc. Bên cạnh đó, một vài loại đặc sản khác nổi tiếng không kém là chè Shan Tuyết, thịt trâu gác bếp, măng sặt, mật ong rừng,...cũng là những thức quà tuyệt vời dành riêng cho bạn.

Trải qua biết bao mùa mưa nắng, từ những hạt mầm nho nhỏ đến khi lớn thành mạ non mơn mởn rồi lại đến lúc ngả màu vàng ươm đẹp mắt, cánh đồng lúa tại Tú Lệ vẫn luôn là nỗi nhớ thương của bao khách lữ hành ngang qua. Hãy đến Tú Lệ để chiêm ngưỡng và trải nghiệm vẻ đẹp mang đậm bản sắc văn hóa vùng cao này.