Với lợi thế đường bờ biển dài, từ lâu đời, Việt Nam đã hình thành và phát triển các loại hình kinh tế biển. Tuy nhiên, do tình hình biến đổi khí hậu diễn ra trong những năm gần đây đã buộc cộng đồng ngư dân Việt Nam chuyển đổi sinh kế. Một trong những hướng chuyển đổi được đánh giá tích cực, hiệu quả hiện nay là phát triển du lịch biển.

1. Vấn đề biến đổi khí hậu 

Biến đổi khí hậu trong một thập kỷ qua luôn là vấn đề nóng toàn cầu. Bất cứ một quốc gia nào cũng phải gánh chịu những hậu quả nặng nề của biến đổi đổi khí hậu. Và Việt Nam là một trong số những quốc gia phải chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu.

Với đa dạng các loại địa hình, đường bờ biển dài hơn 3000km, Việt Nam trong những năm gần đây liên tục phải chịu những nhiên tượng tiêu cực như thiên tai, bão lũ, ngập lụt… Điều này đã làm ảnh hưởng sâu sắc đến kế sinh nhai của cộng đồng bà con sinh sống ven biển. Nông nghiệp truyền thống bị đe dọa bởi nhiễm mặn, hạn hán, hệ sinh thái rừng ngập mặn cũng vì đó mà thay đổi theo…

Như vậy, biến đổi khí hậu đã và đang tác động đến kế sinh nhai của người dân. Yêu cầu bức thiết bây giờ là phải tìm được ra hướng phát triển kinh tế, đảm bảo ổn định cuộc sống cho người dân. 

2. Điển hình tốt về chuyển đổi sinh kế ứng phó với biến đổi khí hậu 

2.1. Điểm du lịch Pangandaran nổi tiếng ở Java, Indonesia

Pangandaran là một trong những khu vực chịu ảnh hưởng rõ rệt của biến đổi khí hậu, điều này bắt buộc chính quyền địa phương phải đưa ra phương án đảm bảo kế sinh nhai mới. Trước đây, với mô hình du lịch truyền thống, các hoạt động du lịch vẫn còn phụ thuộc khá nhiều vào thiên nhiên. Tuy nhiên, với mực nước biển tăng cao bất thường, những cơn bão to liên tục càn quét qua đây đã đặt ra vấn đề phát triển du lịch sáng tạo, giảm dần sự dựa dẫm vào thiên nhiên. Những mô hình du lịch kết hợp trải nghiệm đã được ra đời, đưa vào thực tế và đang gặt hái được nhiều thành công ở đây. Tham gia các hoạt động phát triển du lịch kết hợp trải nghiệm du khách có thêm cơ hội hòa mình vào cuộc sống nơi đây, hiểu thêm về văn hóa, xã hội vùng đất này.

Bên cạnh du lịch trải nghiệm, ở đây còn đẩy mạnh công tác du lịch kết hợp với bảo tồn các hệ sinh thái, động thực vật quý hiếm như rừng ngập mặn, rặng san hô…

2.2. Phát triển mô hình du lịch cộng đồng làng Triêm Tây, Quảng Nam, Việt Nam

Khu vực tỉnh Quảng Nam, Việt Nam cũng là mà mỗi năm vẫn phải oằn mình hứng chịu hậu quả của biến đổi khí hậu. Các dự án phát triển du lịch tại đây tập trung vào dự án phát triển du lịch cộng đồng. Nổi bật dự án này chính là du lịch cộng đồng tại làng Triêm Tây, huyện Điện Bàn, Điểm đặc biệt ở chỗ, dự án du lịch này lấy cảm hứng từ việc ứng phó với lũ lụt của người dân trên thực tế.

Hằng năm, mùa lũ về, đối mặt với sạt lở, người dân phải tiến hành di tản để đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, hiện nay với thiết kế đặc biệt, mỗi ngôi nhà nằm ven bờ sông Thu Bồn đã trở thành một Nhà vườn Triêm Tây. Cả làng quây tụ lại như vậy đã tạo nên một cộng đồng làng đặc biệt, trở thành địa điểm du lịch mà du khách yêu mến. 

Sự chuyển biến trong kế sinh nhai đã giúp người dân tăng nguồn thu nhập, cải thiện đời sống, giúp người dân giảm dần sự phụ thuộc vào biển, tăng tính tự chủ trong hoạt động xóa đói giảm nghèo.

Như vậy, với mỗi địa phương, tùy vào thế mạnh của mình và tình trạng ảnh hưởng của biến đổi khí hậu mà có những giải pháp khác nhau trong việc đảm bảo kế sinh nhai của người dân. Tuy nhiên, với xu hướng hiện nay, việc tập trung phát triển du lịch chính là một hướng đi đúng đắn, có nhiều cơ hội phát triển.

Muốn làm được điều đó, trước hết là nằm ở tính linh hoạt, dám nghĩ dám làm của mỗi địa phương. Cộng đồng dám từ bỏ đi những cái cũ, không còn khai thác hiệu quả để học tập, xây dựng những mô hình kinh tế mới.

Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đã gây nên không ít cản trở đối với cộng đồng trong suốt quá trình lao động sản xuất vì thế chuyển đổi là điều mang tính tất yếu. Sự thay đổi này cần có sự định hướng rõ ràng, kế hoạch cụ thể để có thể từng bước đưa người dân thoát nghèo, phát triển kinh tế.