Tạm biệt những ánh nắng gay gắt mùa hạ, chào đón chúng ta là những làn gió mát của mùa thu mang theo những hương đồng cỏ nội với những ánh nắng nhẹ nhàng phản chiếu lên những thửa ruộng bậc thang xanh ngả màu của đồng lúa chín. Vào mùa này người dân Tú lệ lại nô nức chuẩn bị cho mùa cốm mới. Và món cốm Tú Lệ là món ăn nổi tiếng của vùng Tây Bắc, nó là món ăn đặc trưng của người dân vùng Tú Lệ, Yên Bái

Cứ vào mùa này, nếu bạn có dịp được đặt chân lên mảnh đất này thì bạn sẽ được ngập tràn trong hương thơm mùi cốm non thơm dịu dàng cùng với tiếng chày đập nhịp nhàng khắp thôn bản.

Hôm nay chúng ta hãy cùng VietSense Travel tìm hiểu thêm về thức quà quê đặc biệt thơm ngon, đã trở thành món ngon tinh thần của bao nhiêu người con xa xứ và vô cùng nổi tiếng của đồng bào vùng núi Tây Bắc này nhé.

Giới thiệu về món cốm Tú Lệ

Món quà quê- hương cốm mới đã trở thành món ăn tinh thần của bao người con xa xứ. Và không phải tự nhiên mà món cốm lại được đặc cách trở thành đặc sản xứ Tây Bắc mà không nơi nào có được hương thơm đặc trưng như vậy. Theo truyền thuyết kể rằng, người Thái xưa được thần ban cho giống nếp mới và dặn rằng phải gieo những hạt giống này ở những nơi đất tốt thì mới cho ra những hạt gạo thơm ngon được. Nghe theo lời căn dặn, người thái đã tìm khắp các nơi nhưng không được chỗ nào ưng thuận mãi cho tới khi tìm được mảnh đất Tú Lệ màu mỡ thì giống lúa mới mới được trổ ra những thứ tinh túy nhất của mình. Và từ đó cốm Tú lệ đã trở thành món cốm đặc sản nổi tiếng nơi đây.

Nói tới Tú Lệ là người ta nhớ ngay tới món cốm thơm ngon này vậy điều gì lại khiến món cốm nơi đây trở nên đặc biệt như vậy?

Cốm Tú Lệ được làm từ một loại giống lúa quý, hạt to, tròng, màu trắng trong, hạt mềm và hạt có vị hơi đắng nhẹ mang đặc trưng của vùng Tú Lệ. khi ăn cốm, cốm có vị ngọt đậm đà, thanh mát , béo ngậy thơm, dẻo… rất khác với các loại cốm nơi khác khiến cho những ai đã từng thưởng thức qua sẽ không thể nào quên được hương cốm nơi đây.

Cách làm ra những hạt cốm Tú Lệ

Đối với người dân nơi đây họ chủ yếu sống bằng nghề làm nương trên những cánh đồng ruộng bậc thang, những hạt gạo, hương cốm nơi đây đã nuôi sống con người nơi đây. Bởi vậy để tạo ra hạt cốm thơm ngon mang đậm hương thơm đặc trưng của núi rừng Tây Bắc họ phải nâng niu, tỉ mỉ từ những chi tiết nhỏ nhất. Nhìn món cốm đơn giản là thế nhưng công đoạn để làm ra món ăn này không hề đơn giản.

Để tạo ra những mẻ cốm thơm ngon nhất thì thời gian vàng không thể bỏ qua là thời gian cắt lúa – đó là lúc sáng sớm tinh mơ, lúc này những hạt lúa còn đang ngậm sữa mới có thể tạo ra những hạt cốm thơm ngon, dẻo ngậy được. Chưa dừng lại ở đó cốm ngon nhất là cốm phải được chế biến ngay sau khi cắt xuống, nếu bỏ qua thời gian này cốm sẽ không còn giữ lại được hương vị tinh túy của nó nữa.

Sau công đoạn cắt lúa là tới công đoạn chế biến lúa bằng cách tuốt lúa. Công đoạn này đòi hỏi người làm phải thật khéo, nếu không lúc này những hạt lúa còn non nó sẽ bị vỡ ra. Sau khi được lúa hãy đãi lúa qua nước thật sạch và cho vào rang. Công đoạn này là quan trọng nhất để tạo ra cốm thơm ngon. Muốn rang cốm phải dùng nồi gang, dùng bếp củi chứ không thể dùng ga, hay điện. Sao cho hạt lúa bung đều vỏ chấu ra là được.

Bước tiếp theo là giã cốm trong cối đá. Tùy thuộc vào thời độ non của cốm mà thời gian giã cốm cũng khác nhau. Nếu lúa non thì thời gian giã cốm ít hơn là khi hạt lúa già hơn. Công đoạn này phải được thực hiện bởi hai người một người giã một người đảo. khi giã phải giã đều tay, lực vừa đủ.

Sau đó người ta sẽ lọc cốm và gói vào lá dong để giữ được những tinh túy mà trời đất ban tặng trong từng hạt cốm.

Sau cùng là chúng ta có thể thưởng thức món cốm thơm ngon, béo ngậy, hậu vị có một chút đắng sau đó mới chuyển sang vị ngọt, thơm, dẻo. Cốm có thể thưởng thức trực tiếp hoặc có thể ăn cùng với chuối, nấu cháo vịt  hoặc làm các món ăn như chả cốm, nem…

Món cốm Tú Lệ không chỉ đơn thuần là một món ăn dân dã giản dị nơi đây mà nó còn là một trong những hoạt động văn hóa tín ngưỡng của người dân nơi này. Nếu có dịp ghé tới Tú Lệ hãy thưởng thức món cốm thơm ngon này, chắc hẳn nó sẽ không khiến bạn thất vọng.

Kết thúc hành trình tìm hiểu về những hạt cốm thơm ngon, đặc biệt đã trở thành món ăn tinh thần dành cho những người con xa xứ và vô cùng nổi tiếng của người dân Tây Bắc, cảm ơn các bạn đã đồng hành cùng với VietSense Travel và hẹn gặp lại các bạn trong hành trình lần tới. 

Đinh Hoàng Lâm