Được xem như một trung tâm du lịch lớn trong tam giác du lịch của miền Bắc là Hà Nội – Ninh Bình – Quảng Ninh. Ninh Bình hội tụ đủ những tinh hoa nhất của đất trời, đặt chân đến đây du khách sẽ đắm chìm trong vẻ đẹp ngây ngất lòng người, sự hoang sơ mà mộc mạc của núi non, sông nước, cùng với đó là sự thân thiện, hiếu khách của người dân địa phương nơi này. Tuy nhiên điểm đặc biệt nhất ở Ninh Bình mà khiến biết bao du khách luôn bị níu chân, đã đến đây rồi thì chẳng nỡ rời đi nữa, chính là ở sự đặc trưng, độc đáo của văn hóa ẩm thực chỉ có tại vùng đất cố đô này. 

Vậy khi du lịch Ninh Bình, ngoài tới thăm các di sản thiên nhiên hùng vĩ, thì những đặc sản gì của nơi đây mà du khách nhất định phải nếm thử một lần? Hãy cùng tham khảo qua các gợi ý dưới đây nhé!

THỊT DÊ NÚI

Nhắc đến văn hóa ẩm thực xứ Tràng An chắc chắn không thể thiếu Thịt dê núi nức tiếng xa gần mà bất kể ai khi đặt chân tới Ninh Bình cũng muốn được thưởng thức. Dê núi Ninh Bình được đánh giá là ít mỡ, chắc thịt và thơm ngon hơn hẳn so với các giống dê sống ở những vùng khác như Ninh Thuận, Bình Thuận (vốn cũng nổi tiếng với đặc sản thịt dê, thịt cừu) bởi dê Ninh Bình được nuôi thả tự nhiên trên các núi đá vôi, thức ăn chính là các loại cỏ dại, rau dại, thảo dược; cùng với đó là khí hậu 4 mùa đặc trưng của miền Bắc đã đem lại hương vị thơm ngon đặc trưng cho các món ăn được làm từ thịt dê ở đây. Ngoài ra, dê núi Ninh Bình còn được tổ chức Kỉ lục Việt Nam công nhận là một trong 50 món ăn đặc sản nổi tiếng Việt Nam. Thực khách khám phá Ninh Bình sẽ có cơ hội thưởng thức nhiều món làm từ thịt dê như nem dê, dê hấp, dê nướng, dê tương vừng, lẩu dê… Trong đó nổi tiếng nhất phải kể đến dê tái chanh. Thịt dê tươi được chọn có cả thịt và lớp da dày sần sật, thái mỏng, nhúng qua nước sôi cho chín tái, sau đó bóp với nước cốt chanh, riềng, lá chanh, tỏi, ớt, vừng… Món ăn không thể thiếu chuối xanh, sả, quả sung và chấm với loại tương bần đặc trưng ở mảnh đất cố đô. Vị thịt thơm ngon, quyện với vị chua của chanh, kết hợp với các loại gia vị rất hài hoà, ăn một lần nhớ mãi. Thưởng thức các món ăn đặc sản từ thịt dê núi, nhâm nhi những ly rượu Kim Sơn, cùng nhau hàn huyên, tâm sự chuyện đời thì chắc chắn sẽ lựa chọn ưa thích nhất của các cánh mày râu. 

Cơm Cháy

Ngoài Thịt dê núi thì ẩm thực Ninh Bình còn nổi tiếng với món Cơm cháy dân dã, bình dị. Cơm cháy vốn không phải là món ăn độc đáo hay mới lạ, nhưng khi đến với Ninh Bình và thưởng thức món ăn tưởng như quen thuộc này tại đây thì thực khách sẽ cảm nhận được hương vị thơm ngon đặc biệt và hoàn toàn không giống với bất kỳ nơi đâu. Ở Ninh Bình có 2 loại cơm cháy: Cơm cháy rước và Cơm cháy chấm sốt dê. Về cơm cháy ruốc, thì loại này khá quen thuộc ở nhiều địa phương. Cơm cháy Ninh Bình được làm 100% từ gạo nếp hương nguyên chất, hạt tròn, chắc mẩy. Đặc biệt, cơm được nấu bằng nồi gang và nấu bằng than củi nên cháy giòn và có màu vàng nổi bật. Cơm sau khi nấu xong sẽ được đem phơi hai, ba nắng tự nhiên hoặc sấy cho thật khô để dễ bảo quản. Khi thưởng thức, thực khách sẽ cảm nhận được sự giòn tan của hạt gạo trong miệng hòa quyện với vị bùi béo của ruốc thịt hoặc tôm. Tuy nhiên, loại cơm mọi du khách khi nếm thử đều phải trầm trồ ngợi khen chính là món Cơm cháy chấm sốt dê. Vẫn là những công đoạn chế biến cơm cháy cầu kì như Cơm cháy ruốc, tuy nhiên thay vì tẩm ướp gia vị, người ta chế biến thêm một loại nước sốt đi kèm làm từ thịt dê, hương vị thơm ngon, đậm đà, ăn tới đâu chấm tới đó. Miếng cơm cháy giòn tan, béo bùi, quyện cùng sốt dê thơm đậm, cay nhẹ, có chút đặc sánh, tạo nên sự quyến rũ kỳ lạ của món ăn.

BÚN CHẢ QUẠT

Bún chả vốn là một món ăn quen thuộc của miền Bắc, tuy nhiên thì với những con người cố đô, họ có cách chế biến và thưởng thức món ăn này thật khác lạ. Nếu món bún chả truyền thống của Hà Nội là đĩa bún rối trắng ngần cùng bát nước chấm chua ngọt, đầy ắp những viên chả nướng thơm nức, miếng thịt ba chỉ nướng xém béo ngậy hay miếng chả cuộn lá lốt ngon tuyệt, thì đến với Ninh Bình, bắt gặp những vỉ chả nướng “siêu to khổng lồ” tại đây, chắc chắn các thực khách sẽ không khỏi ngỡ ngàng, kèm theo chút thích thú, tò mò muốn được thưởng thức ngay. Chả ở đây không phải chả miếng hay chả viên như kiểu làm của Hà Nội, mà là thịt băm được xếp thành miếng lớn, nướng trong những chiếc vỉ tới khi chín vàng xém cạnh. Chả nhất định phải nướng bằng than củi thì mới thơm và ngon. Nhiều nơi còn dùng quạt nan và quạt bếp bằng tay, chứ không dùng quạt máy. Chả được tẩm ướp theo công thức riêng khá cầu kỳ, mang hương vị đậm đà bởi sự hoà quyện của các gia vị. Miếng chả khi nướng xong vẫn còn nóng hổi, bên ngoài óng vàng và xém cạnh nhưng bên trong vẫn ngọt thịt chứ không bị khô. Một điểm khác biệt lớn nữa với bún chả Hà Nội, đó là bún ăn cùng chả quạt là bún lá cắt thành miếng chứ không phải bún rối. Từng miếng bún trắng ngần được cắt vừa ăn, gắp lên chấm vào bát nước chấm pha chua ngọt, lại thêm một miếng chả xém cạnh thơm lừng, hương vị quá đỗi hấp dẫn!

ỐC NÚI NHO QUAN

Nếu bạn là một người yêu thích ẩm thực và trải nghiệm những điều hay ho, độc đáo thì Ốc núi Nho Quan chắc chắn sẽ là một món ăn mà bạn rất muốn được nếm thử. Đặc biệt, bạn chỉ có thể đến với Ninh Bình vào khoảng thời gian từ tháng 4 cho tới tháng 8 thì mới có có hội được thưởng thức món ăn này bởi chúng rất hiếm. Đây là một loại ốc sống trong các hang đá, núi đá vôi khu vực Tam Điệp, Yên Mô, và đặc biệt nhiều tại Nho Quan. Để bắt được ốc núi cũng không hề đơn giản bởi chúng thường ẩn nấp trong các hang đá, khe đá dày và chỉ ra khỏi hang vào mùa mưa. Ốc núi có hương vị vô cùng khác biệt với các loại ốc ở biển hay ao hồ, bởi chúng thường ăn các loại lá cây mọc trong rừng, đặc biệt là những cây thuốc quý, những thảo dược tự nhiên, chính vì vậy mà khi sơ chế người ta thường chỉ rửa qua để ốc vẫn giữ nguyên được hương vị đặc trưng vốn có. Thịt ốc núi khi ăn rất thơm ngon, dai giòn, không cần phải bỏ ruột. Phải thưởng thức từ từ và nhai thật kĩ thì mới có thể cảm nhận rõ hương thơm của các loại thuốc bắc bổ dưỡng. Loại ốc này có kích thước không lớn, có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon tương tự các loại ốc khác như ốc nướng, xào me, hấp gừng, luộc, gỏi… Dù không phải thuộc loại cao lương mĩ vị, cũng chẳng quá đắt đỏ nhưng Ốc núi ở vùng Nho Quan lại được xếp vào top những đặc sản Ninh Bình mà ai cũng muốn thử một lần khi đến đây. 

XÔI TRỨNG KIẾN

Các món ăn từ kiến, sâu, côn trùng vốn là những đặc sản nổi tiếng của các tỉnh vùng núi miền cao, ấy thế mà ở một vùng đất dưới miền xuôi lại cũng có một đặc sản nổi tiếng được làm từ kiến nâu, chính là món Xôi trứng kiến thơm ngon, độc đáo của vùng Nho Quan (Ninh Bình). Với địa hình núi đá vôi lởm chởm, Nho Quan thường có rất nhiều loại kiến nâu làm tổ trên ngọn cây, có nơi gọi là kiến ngạt, kiến cong trôn có thể cho các loại trứng béo ngậy và nhiều đạm. Người dân đã sử dụng nguyên liệu này một cách khéo léo để sáng tạo ra món xôi trứng kiến vừa ngon lạ, vừa rất giàu dinh dưỡng. Đồng thời đây cũng là một món ăn quý bởi trứng kiến chỉ có theo mùa, bắt đầu vào khoảng rằm tháng 2 âm lịch, bên cạnh đó công đoạn tìm, lấy và chế biến trứng kiến cũng không đơn giản. Món xôi trứng kiến ngon đặc biệt ở chỗ trứng kiến sau khi được phi thơm lên người ta mang gói cẩn thận vào lá chuối khô để ướp vị sau đó hơ qua trên bếp lửa. Xôi cũng được nấu rất công phu từ những hạt gạo nếp mẩy tròn, đều tăm tắp mang đồ trên chõ đất, tới khi xôi chín thơm hương của gạo nếp ngon thì người ta mang ra rắc trứng kiến lên, đảo đều tay cho xôi và trứng kiến quyện đều vào nhau. Khi ăn thực khách có thể cảm nhận rõ mồn một vị ngậy của trứng kiến với hương thơm của xôi nếp, thoáng mùi mỡ hành phi, lá chuối ngự. Không chỉ vậy, khi nhai chầm chậm, thực khách có thể lắng nghe tiếng trứng vỡ lép bép trong miệng thật thú vị.

GỎI CÁ NHỆCH KIM SƠN 

Cá nhệch là đặc sản của vùng đồng bằng ven biển Ninh Bình - Thanh Hoá. Cứ vào cữ mưa ngâu độ 2 tháng là mùa đi bắt cá nhệch, tuy nhiên cá nhệch trơn và dữ tợn, nên đánh bắt không hề dễ dàng. Người ta có thể chế biến thành nhiều món ăn như kho, rán, nấu canh chua nhưng chỉ có món gỏi cá nhệch mới có thể lột tả được mùi vị chân thực nhất của loại đặc sản này. Loài cá này có thân dài, trơn, rất giống với con lươn và cá chình. Khi chế  biến món gỏi, người ta sẽ chọn ra những con cá tươi ngon nhất, sơ chế và tẩm ướp để hết mùi tanh, sau đó ăn khi cá còn tươi sống. Tuy nhiên, món gỏi đặc biệt không thể thiếu thính được làm bằng gạo nếp rang giã nhỏ. Thính sẽ được trộn đều, bao phủ lên từng miếng cá thái nhỏ, vô cùng kích thích vị giác của thực khách. Món ăn này ăn kèm với nhiều loại gia vị như lá sung, lá ổi, đinh lăng, lá mơ, khế chua, lá vọng cách… chấm với nước chấm đặc biệt có gừng, tiêu, ớt, sả. Thực khách cũng có thể gói trong bánh tráng, ăn rất ngon, mùi vị hài hoà, vừa miệng, đặc biệt cảm nhận rõ vị tươi của những miếng cá nhệch vùng Kim Sơn. Bên cạnh đó thì đây cũng là một món nhậu vô cùng tuyệt với đối với các đấng mày râu, và còn thơm ngon hơn nữa khi Gỏi cá nhệch được nhậu cùng những ly rượu Kim Sơn hay rượu cần Nho Quan – vốn là những thức uống nức tiếng của vùng đất cố đô Hoa Lư. 

Đặc sản Ninh Bình làm quà

Du lịch Ninh Bình, khi trở về chắc hẳn bất kỳ du khách nào cũng mong muốn mang một chút quà đặc sản của vùng đất này để có thể dành tặng cho bạn bè, người thân yêu của mình, vậy nên chọn đặc sản Ninh Bình làm quà như thế nào nhỉ? Dưới đây là một vài gợi ý:

Nem Yên Mạc

• Nem Yên Mạc – đặc sản Ninh Bình làm quà ngon đúng điệu dành cho dân nhậu. Nem chua Yên Mạc ăn kèm với lá ổi đăng đắng, chấm nước mắm chua ngọt, cay cay sẽ thực sự kích thích vị giác thực khách.

Mắm tép Gia Viễn

đặc sản dân dã, bình dị là thế nhưng đủ tạo nên hương vị vô cùng thơm ngon, hấp dẫn bao du khách gần xa và trở thành đặc sản làm quà không thể bỏ qua khi du lịch Ninh Bình. Mắm tép Gia Viễn có màu nâu đỏ thẫm đẹp mắt, vị ngọt đậm đà, độ mặn vừa phải và thơm mùi tép.

Rượu cần Nho Quan

Là đặc sản của người dân tộc Mường tại huyện Nho Quan, rượu cần ở đây được nấu từ gạo nếp trộn với men và được ủ ít nhất 3 tháng trong những vại lớn. Rượu cần Nho Quan có vị cay ngọt và thơm nồng rất đặc trưng, mang lại cảm giác lâng lâng, khoan khoái cho thực khách.