Lễ hội Sapa tháng 7 là một sự kiện văn hóa đặc biệt diễn ra tại vùng đất cao nguyên Sapa, Việt Nam. Thường tổ chức vào mùa hè, lễ hội này là dịp để cư dân địa phương và du khách tận hưởng không gian vui tươi, trải nghiệm văn hóa và tham gia các hoạt động truyền thống độc đáo. Lễ hội Sapa tháng 7 thường bao gồm các hoạt động như diễn văn nghệ dân gian, triển lãm thảo mộc và thực phẩm đặc sản, các cuộc thi văn hóa và trò chơi dân gian, mang đến một không gian vui vẻ và phong cách cuộc sống độc đáo của vùng cao nguyên.

Cùng khám phá các lễ hội độc đáo ở Sapa tháng 7

Điểm đặc sắc làm nên nét riêng cho du lịch Sapa không chỉ bởi những cảnh quan thiên nhiên đẹp, những món ăn ngon hấp dẫn mà còn đến từ những lễ hội đặc sắc đậm chất truyền thống ở Sapa. Thông qua những ngày lễ này du khách không chỉ được hòa mình trong không gian vui nhộn, náo nhiệt cũng như tham gia vào các trò chơi mà còn là thời điểm thích hợp nhất để khám phá văn hóa nơi này. Nếu bạn chuẩn bị du lịch nơi này hãy ghi nhớ những lễ hội đặc sắc ở Sapa dưới đây nhé.

1. Lễ hội Nào Cống

Lễ hội Não Cống ở Tả Van Sapa được tổ chức vào ngày Thìn tháng 6 âm lịch. Lễ hội truyền thống của Sapa này đã có từ rất lâu đời và vẫn được lưu giữ được nét văn hóa này cho đến tận bây giờ. Trong lễ hội này, người dân thường sẽ cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Để Lễ hội Nào Cống diễn ra thành công, chính quyền và người dân địa phương đã phải chuẩn bị từ vài tháng trước. Lễ hội Nào Cống được tổ chức lần đầu vào những năm 1950, đây là lễ hội truyền thống của người Dao, Giáy và H ’Mông ở Thung lũng Mường Hoa. Vào những ngày lễ hội được tổ chức, người dân địa phương ở Thung lũng Mường Hoa tập trung về ngôi miếu ba gian được dựng trước cầu của bản Tả Van, sau đó tổ chức lễ hội và hòa mình vào không khí náo nhiệt của lễ hội.

Lễ hội Nào Công có ba phần chính:

+ Đầu tiên, người dân địa phương làm lễ cúng Thần linh và cầu mong một năm sức khỏe, may mắn, mùa màng bội thu.

+ Tiếp theo, họ tuyên bố quy ước chung.

+ Cuối cùng, bữa tiệc náo nhiệt này sẽ được diễn ra.

Có 3 gian chính trong điện thờ: Gian chính giữa thờ hai vị quan đã xây dựng nên Thung lũng Mường Hoa và bảo vệ người dân địa phương. Hai con đập của quan chức được thờ ở phòng bên phải trong khi phòng bên trái thờ vua của đại dương và thần núi. Lễ vật của người dân nơi đây bao gồm lợn, trâu đen và gia cầm. Trước Lễ hội Não Cống, người dân bản Tả Van sẽ phải chuẩn bị trước bát, đĩa, hương.

Thời xa xưa, một thầy cúng người Tày ở Mường Bo là người đứng đầu nghi lễ. Từ những năm 1940, một thầy cúng của người dân tộc Giáy ở bản Tả Van sẽ chịu trách nhiệm dẫn dắt nghi lễ. Trong nghi lễ, thầy cúng mặc áo bà ba rộng thùng thình đọc lời thần với nội dung mời các vị thần đến tham gia nghi lễ.

Sau đó, có một bài phát biểu của đại hội chung của các quan chức ở Thung lũng Mường Hoa. Công ước có 4 vấn đề chính, bao gồm:

+ An ninh của làng: Người dân trong làng không được ăn trộm của bất kỳ ai. Hơn nữa, các quan chức sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để ngăn chặn việc ăn cắp.

+ Chăn thả gia súc: Từ ngày 15 tháng 10 đến ngày 5 tháng Giêng Âm lịch, các thôn sẽ cấm chăn thả gia súc, phá hoại mùa màng.

+ Bảo vệ rừng: Các bản người Dao, Giáy, H ’Mông phải thực thi các điều mà các quan chức đưa ra. Họ sẽ không được chặt mầm tre, củi trong rừng cấm.

+ Hành vi xã hội: Các làng và cá gia đình trong làm phải giúp đỡ lẫn nhau. Mối quan hệ không phù hợp giữa phụ nữ và nam giới sẽ bị chỉ trích nặng nề.

Đối tượng tham gia Lễ hội Nào Cống là đồng bào các dân tộc ở Thung lũng Mường Hoa và du khách thập phương có nhu cầu muốn tìm hiểu thêm về lễ hội này. Mọi người tham gia lễ hội phải tuân theo các nguyên tắc và quy định gắt gao do các quan chức đề ra. Sau nghi lễ giao ước, người dân địa phương có thể cùng nhau vui vẻ vào tiệc.

Lễ hội Nào Cống ở Sapa đã nổi tiếng khắp thế giới. Trong thời gian diễn ra lễ hội, người dân địa phương và du khách thập phương đều cầu mong một năm may mắn, sức khỏe và thịnh vượng. Đó cũng là thời điểm giao lưu văn hóa và gặp gỡ cộng đồng. Đối với một người thích tìm hiểu những nét văn hóa của các dân tộc, Lễ hội Nào Công rất đáng để bạn ghé thăm (1).

2. Lễ hội Roóng Poọc

Lễ hội Roóng Poọc là lễ hội thường niên của dân tộc Giáy, ở vùng Tây Bắc, Việt Nam. Lễ hội này được tổ chức vào cuối tháng Giêng âm lịch như một lời chào tạm biệt của ngày Tết. Lễ hội này đánh dấu sự khởi đầu của một năm trồng trọt và sản xuất mới. Nó cũng thể hiện nguyện vọng của người Giáy mong muốn bình an, thịnh vượng và sức khỏe thông qua việc thờ cúng Thần đất (Thổ địa). Lễ hội Roóng Poọc còn có thể gọi là lễ hội “xuống đồng”.

Các cụ già chia sẻ, lễ hội này có từ khi người Giáy sinh sống tại bản Tả Van Giáy, xã Tả Van, huyện Sa Pa (Lào Cai). Từ hàng trăm năm nay, Lễ hội Roóng Poọc luôn được tổ chức vào ngày Thìn (ngày rồng) của tháng Giêng hàng năm.

Công tác chuẩn bị cho Lễ hội Roóng Poọc được cả cộng đồng người Giáy thực hiện một cách công phu, chu đáo. Nó bao gồm các nghi lễ làm những quả cầu vải sặc sỡ và chặt cây nêu.

Những quả cầu vải sẽ được làm bằng tay bởi 5 trinh nữ được dân làng tuyển chọn kỹ lưỡng. Mặt khác, cây nêu Tết sẽ được nam thanh niên trong làng chặt, sau đó mang về khu vực tổ chức lễ. Đây là một công việc khó khăn vì cây nêu Tết không được chạm đất bằng mọi giá. Nếu chạm đất, cây sẽ mất thiêng.

Trưởng thôn thường là những người lớn tuổi và có kinh nghiệm, thông thạo việc tiến hành nghi thức của buổi lễ. Người đó sẽ phụ trách việc làm và trang trí các vòng mặt trời và mặt trăng để treo lên cây sào Tết. 2 màu chủ đạo của 2 vòng tròn này là màu đỏ và màu xanh. Màu đỏ dành cho vòng mặt trời trong khi vòng mặt trăng có màu xanh. Sự kết hợp của 2 màu tượng trưng cho việc âm và dương hòa hợp. Trước khi cây nêu Tết đứng sừng sững trên mặt đất, người dẫn chương trình Lễ hội Roóng Poọc sẽ buộc 2 vòng vào đầu cây nêu này. Sau đó, mọi người sẽ kiên nhẫn chờ đợi đến giờ Thìn để bắt đầu Lễ hội.

Trong văn hóa của người Giáy, kèn Pí Lè luôn là nhạc cụ thiêng liêng đại diện cho đời sống tinh thần của họ. Trong Lễ hội Roóng Poọc, đội kèn Pí Lè có vai trò rất quan trọng trong nghi lễ đón chủ lễ hội, trưởng bản và dâng lên Ngọc Hoàng, các vị thần linh và Mẹ thiên nhiên.

Người chủ trì lễ hội này sẽ mang mâm lễ vật đầy đủ đến nơi dự định trồng nêu Tết để tiến hành nghi lễ. Nghi lễ này là để xin phép các vị thần cho phép chôn cây nêu và bắt đầu lễhội Roóng Poọc. Sau đó, người này sẽ quay mặt về hướng mặt trời mọc và ra hiệu cho người đứng đầu làng bắt đầu thực hiện các nghi lễ với Thần linh. Người chủ trì lễ hội sẽ làm phép các quẻ bói âm dương. Nếu một cái là đầu và cái kia là đuôi, nó sẽ được hiểu là sự cho phép và ban phước của các vị thần. Giấy tiền vàng sẽ được đốt để cúng dường.

Vòng mặt trời trên cực cần hướng về phía Đông trong khi vòng mặt trăng phải hướng về phía Tây. Người tổ chức lễ hội sau đó sẽ làm phép thêm một lượt gậy bói toán để xem các vị thần đã đến hay chưa. Nếu một con là đầu và con kia là đuôi, các vị thần đang ở đây và sẵn sàng tham gia lễ hội. Nếu không, người chủ trì lễ hội sẽ tiếp tục tung gậy cho đến khi đạt được kết quả đầu-đuôi.

Người tổ chức lễ hội sẽ mời những người cao tuổi của làng đi trước. Họ sẽ được tách thành 2 hàng, mỗi hàng có 4 người. Những quả cầu vải đã được Thần chấp thuận sẽ được trao cho họ. Sau đó, họ sẽ ném các quả bóng 3 lần tương ứng. Mục đích là quăng vòng nguyệt quế vào nêu Tết.

Sau đó, nam nữ thanh niên của làng sẽ tham gia ném những quả cầu vải cho nhau qua các vòng mặt trời và mặt trăng. Vì những quả bóng tượng trưng cho sự nam tính nên mỗi khi nó đi qua vòng mọi người sẽ ăn mừng.

Họ tin rằng hành động này tượng trưng cho sự hòa hợp của âm dương, mang lại cho mùa màng bội thu. Mỗi khi một quả bóng đi qua vòng, trưởng thôn cũng sẽ ném hạt giống ra ngoài. Hạt giống được coi là linh thiêng, sẽ mang lại tài lộc và thịnh vượng trong vụ nông nghiệp sắp tới. Vì vậy, tất cả dân làng sẽ cố gắng cướp những hạt giống này khi họ tìm kiếm phước lành.

Cây nêu còn là biểu tượng của cây lúa thiêng, tượng trưng cho sự giao hòa âm dương, đất trời, nơi vạn vật sinh sôi, nảy nở. Điều này giải thích tại sao cây nêu cần quay mặt về hướng đông, là hướng của sự khởi đầu và sinh sôi nảy nở.

Ngoài ra còn có các hoạt động khác như múa hát theo các làn điệu dân ca trong không khí náo nhiệt. Các trò chơi dân gian, đặc biệt là kéo co, là hoạt động được yêu thích trong Lễ hội Roóng Poọc. Trong trò chơi kéo co, người Giáy sử dụng một dây dài 20 (hoặc 30) mét làm bằng mây hoặc dây bện. Một điểm hướng về phía đông trong khi điểm kia hướng về phía tây. Sau khi trò chơi kết thúc, hai chú trâu khỏe mạnh sẽ cày nát khu vực chơi. Hoạt động này tượng trưng cho sự khởi đầu của mùa canh tác sắp tới.

Lễ hội Roóng Poọc của người Giáy thể hiện ước vọng về một cuộc sống hòa bình, ấm no. Mỗi hoạt động trong lễ hội là biểu tượng cho tín ngưỡng truyền thống và đời sống tâm linh của họ có nguồn gốc từ ngàn đời trước. Lễ hội Roóng Poọc có thể được coi là lễ hội nông nghiệp, phản ánh lịch sử canh tác và sản xuất xa xưa của người Giáy bao gồm tục thờ sinh, thờ đa thần, thờ mặt trời, v.v.

Về ý nghĩa văn hóa, lễ hội vừa mang tính lịch sử vừa mang tính nhân văn. Lễ hội Roóng Poọc là sinh hoạt văn hóa cộng đồng tôn thờ thiên nhiên bằng nghệ thuật ngôn ngữ và diễn xướng dân gian. Ngày nay, lễ hội này vẫn còn được thực hành rộng rãi (2).

3. Lễ hội Gầu Tào

Người Hmông có đời sống tinh thần rất phong phú và đa dạng. Yếu tố này tạo nên nét văn hóa truyền thống của người Mông mang nhiều nét đặc sắc. Một trong những lễ hội tiêu biểu đại diện cho truyền thống của người H'Mông là Gầu Tào. Nhắc đến truyền thống văn hóa H'Mông, không chỉ liên quan đến tập quán trồng trọt, chăn nuôi mà còn là tín ngưỡng, phong tục tập quán, tâm linh. Đặc biệt, mọi lý thuyết trong sinh hoạt vật chất và sinh hoạt tinh thần đều xoay quanh các mối quan hệ gia đình, dòng họ, làng xã và những tín ngưỡng đó đều được tái hiện qua lễ hội này.

Theo dân gian, nếu cặp vợ chồng lấy nhau nhiều năm mà chưa có con, người chồng sẽ lên đồi cầu xin các vị thần ở đó phù hộ cho gia đình sinh được con trai. Gia đình sẽ tổ chức lễ hội gầu 3 năm hoặc 5 năm và mời bà con người Mông đến chung vui, tạ ơn thần linh giúp đỡ.

Sau đó, khi người vợ mang thai và sinh được đứa con theo ý muốn, gia đình sẽ tổ chức Lễ hội Gầu Táo như đã hứa với các vị thần.

Nguồn gốc của lễ hội cầu thang của người Mông bắt đầu từ đó, ban đầu nó gắn với lễ cầu con do một gia đình cụ thể trong bản tổ chức. Tuy nhiên, chỉ những gia đình giàu có mới được tổ chức lễ hội này. Về sau, được sự quan tâm của chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư lễ hội được mở rộng, lễ hội này được tổ chức thường xuyên và trở thành nghi lễ của cộng đồng làng xã. Vì vậy, ý nghĩa ban đầu của buổi lễ đã thay đổi. Ngoài việc cầu con, họ còn cầu sức khỏe, may mắn, mùa màng tươi tốt, cuộc sống sung túc.

Lễ hội Gầu Tào được tổ chức vào tháng Giêng hàng năm, nhưng công tác chuẩn bị được thực hiện từ cuối tháng Chạp.

Ngọn cây luôn phải quay về hướng Đông với quan niệm là hướng của sự sinh sôi nảy nở.

Sau phần lễ chính là phần hội với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc như múa, bắn nỏ, đấu võ, hát then, đàn tính. Người tham gia lễ hội phải chấp hành mọi quy định của ban tổ chức. Trong các hoạt động như khiêu vũ, biểu diễn võ thuật, các bạn nhỏ thoải mái thể hiện tài năng của mình. Đêm là thời điểm lý tưởng để các chàng trai thổ lộ tình cảm của mình với cô gái bằng tiếng đàn, tiếng sáo và tiếng hát.

Đến với lễ hội Gầu Tào, các cô gái, chàng trai đã có gia đình được tự do vui chơi, tìm bạn đời mà không có bất kỳ ràng buộc nào. Mọi người thoát khỏi mọi quy tắc chuẩn mực của cuộc sống để có thể tự do sống trong không khí của lễ hội. Kết thúc mỗi phần thi, đôi nào hát hay, múa đẹp sẽ được chủ nhà cảm ơn.

Lễ hội thường kéo dài từ 3 đến 5 ngày rồi kết thúc, mọi người trở lại cuộc sống bình thường, nhưng dư âm của lễ hội vẫn còn vang mãi trong tâm trí những người tham dự lễ hội.

Gầu Tào là lễ hội độc đáo của người Mông có từ lâu đời. Luôn là một trong những lễ hội vẫn thu hút đông đảo mọi người tham gia, nếu có dịp đến với mảnh đất Việt Nam này bạn đừng bỏ qua cơ hội tham quan vui chơi để biết thêm về phong tục tập quán của người dân nơi đây (3).