Ngoài những ruộng lúa bậc thang đẹp mê hồn hút mắt mỗi khi mùa thu ghé qua, du lịch Tây Bắc còn hút hồn du khách bởi những nét đẹp trong nền văn hóa ẩm thực, nổi bật nhất mùa thu có lẽ chính là cốm Tú Lệ.

Giới thiệu về Cốm Tú Lệ (Tây Bắc)

Tháng 10, khi những cánh đồng lúa chín vàng đang thu hút du khách thập phương về với Mù Căng Chải, Khau Phạ (Yên Bái), thì cũng là lúc mùa cốm lặng lẽ bắt đầu ở mảnh đất Tú Lệ. Ghé thăm và khám phá về quy trình làm cốm truyền thống ở Tú Lệ cũng là một trải nghiệm vô cùng đặc sắc trong hành trình đến với Yên Bái mùa thu đấy. Người Thái ở đây làm cốm theo cách truyền thống và cốm cũng có hương vị đặc trưng, khác với cốm ở Hà Nội.

Xã Tú Lệ nằm ở huyện Văn Chấn tỉnh Yên Bái được biết tới là mảnh đất nổi tiếng với giống lúa nếp tan vô cùng đặc biệt. Cứ vào cuối tháng 9 hàng năm, lúa bắt đầu chín dần trên những thửa ruộng bậc thang mênh mông ngút ngàn cũng chính là lúc trong những thôn bản, tiếng chày cối nhịp nhàng vang lên và những mẻ cốm Tú Lệ được ra đời.

Quy trình làm cốm truyền thống ở Tú Lệ

Những người dân tộc Thái nơi đây vẫn giữ được nghề truyền thống làm cốm từ xa xưa và tuân thủ theo những nguyên tắc nhất định. Lúa sẽ được thu hoạch vào lúc sáng sớm, mang về ngâm trong nước lạnh để loại bỏ hết những hạt lép, hạt hỏng. Lúa được dùng để làm cốm phải được thu hoạch trong thời kỳ uốn câu, đầu hạt lúa vẫn còn vương chút sữa, hạt gạo chưa chín hết mà vẫn còn hơi xanh.

Lúa gặt về phải chế biến ngay trong ngày chứ không để sang ngày hôm sau. Sau khi loại bỏ hạt lép, lúa xanh được mang đi rang trong những chiếc chảo lớn tới khi nứt hạt và mùi thơm lan tỏa khắp không gian. Những người dân ở đây cho biết, công đoạn rang cốm đóng một vai trò quan trọng quyết định tới độ ngon dẻo của cốm bởi nếu đun quá lửa, cốm sẽ cứng còn non lửa thì sẽ không đạt tới độ dẻo cần thiết.

Lúa khi đã rang xong, chờ tới khi nguội sẽ được mang giã trong cối đã. Trung bình mỗi ngày, một gia đình ba người ở đây có thể làm ra được khoảng 20kg cốm.

Cốm Tú Lệ thường có mày xanh rất đặc trưng của giống lúa nếp nơi đây. Cốm khi mới làm xong là lúc ăn ngon nhất. Vị cốm mềm dẻo, thơm ngọt ngào. Cốm Tú Lệ thường được ăn chung với hồng đỏ, chuối hoặc nấu cháo, chè,…

Người Dao ở Tú Lệ thường làm cốm để cúng ông bà tổ tiên và ăn chơi. Ngày nay, cốm Tú Lệ đã trở thành đặc sản nổi tiếng. Du khách có thể hút chân không, đóng gói về làm quà. Một ký cốm có giá khoảng 120.000 đồng nếu mua tại nhà người dân.

Hầu hết các gia đình ở xã Tú Lệ đều làm cốm, nhưng điểm nổi tiếng nhất là ở bản Nà Nóng, cách thị trấn Mù Cang Chải khoảng 60 km. Đến với du lịch Tây bắc mùa thu này để thưởng thức hương vị cốm đặc trưng của mảnh đất này nhé.

Phương tiện di chuyển đến Tú Lệ

Xe máy

Nếu lựa chọn đi bằng xe máy thì bạn cứ đi thẳng theo đường 32 qua Sơn Tây, qua cầu Trung Hà tiếp đến Thanh Sơn (Phú Thọ), rồi Thu Cúc, Nghĩa Lộ rồi đến Tú Lệ Tổng quãng đường khoảng 300 cây số với cung đường khá cheo leo và cũng khá vắng vẻ vì vậy du khách cần chuẩn bị kỹ càng đồ sửa xe, xăng dự trữ, đảm bảo sức khỏe và an toàn giao thông. Các bạn nên bắt đầu đi từ Hà Nội từ sáng sớm, đảm bảo khoảng cách, vận tốc an toàn và trên đường đi có thể nghỉ ngơi làm nhiều chặng thì tới chiều sẽ tới được Tú Lệ.

Xe khách

Nếu bạn cảm thấy di chuyển bằng xe máy quá vất vả thì có thể lựa chọn đi bằng xe khách. Xuất phát từ Hà Nội lúc 19h30 đến bến xe Mỹ Đình hoặc Giáp Bát bắt xe đi Mù Cang Chải, buổi tối ngủ trên xe nên lời khuyên dành cho bạn là nên đi xe giường để cơ thể được nghỉ ngơi thoải mái nhất, khoảng 2-3h sáng sẽ có mặt tại Thị trấn Mù Cang Chải. Giá vé từ 250.000đ/lượt.

Ngoài ra đa số các nhà xe chạy tuyến Hà Nội – Lai Châu xuất phát từ bến xe Mỹ Đình đều đi qua địa phận Tú Lệ (huyện Văn Chấn) và Thị trấn Mù Cang Chải nên du khách có khá nhiều sự lựa chọn về các hãng xe cũng như chất lượng xe. Đến nơi thì du khách có thể lựa chọn thuê xe máy để lang thang quanh khu vực Tú Lệ, Thị trấn Mù Cang Chải và một số xã lân cận để chụp ảnh và ngắm lúa. Thông thường, các dịch vụ thuê xe máy sẽ đi liền với khách sạn nhà nghỉ, nơi mà bạn đang ở, nên bạn không cần phải lăn tăn về địa chỉ hay số điện thoại để liên hệ với dịch vụ thuê xe.

Nếu bạn đã quá quen thuộc với những thuở ruộng bậc thang vàng óng nơi Mù Căng Chải thì có thể lựa chọn ghé thăm Tú Lệ để trải nghiệm những cảm giác mới lạ về một miền quê truyền thống với nghề làm cốm chưa bị mai một hiện nay.