Ren Séc, một nghệ thuật thủ công tinh xảo và lâu đời, là biểu tượng của sự khéo léo và sáng tạo của người dân Séc. Với lịch sử phong phú kéo dài từ thế kỷ 16, nghề thêu ren tại Séc đã phát triển  và trở thành một phần quan trọng của di sản văn hóa quốc gia. Các sản phẩm ren Séc nổi tiếng không chỉ bởi vẻ đẹp tinh tế mà còn bởi kỹ thuật thủ công điêu luyện, thu hút sự quan tâm và ngưỡng mộ từ khắp nơi trên thế giới. Để hiểu rõ hơn về chất liệu vô cùng độc đáo này, hãy cùng Vietsense Travel khám phá những điều thú vị của ren Séc nhé!

Ren Séc - sự khéo léo chỉ bằng đôi bàn tay

Ren Séc - sự độc đáo trong từng đường kim mũi chỉ

Nghề thêu ren tại Cộng hòa Séc là một phần quan trọng của di sản văn hóa, nổi bật với kỹ thuật tinh xảo và hoa văn độc đáo. Được thực hiện chủ yếu bởi phụ nữ tại nhà, nghề này không chỉ góp phần tạo thêm thu nhập mà còn thể hiện sự sáng tạo và khéo léo của người thợ. Vì vậy, nổi tiếng với chất lượng cao, các sản phẩm ren Séc góp phần vào nền kinh tế và phát triển du lịch của đất nước.

Sự ra đời và ý nghĩa của ren Séc

Không có tài liệu nào ghi cụ thể về sự ra đời của ren tại Séc. Tuy nhiên, có một giả thiết rằng, nữ quý tộc Bỉ Magdalena Grambova đã mang nghệ thuật làm ren đến Cộng hòa Séc, từ đó góp phần vào sự phát triển mạnh mẽ của ngành này từ nửa sau thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20. Trong giai đoạn này, ren được sản xuất rộng rãi tại hầu hết các hộ gia đình ở Vamberk và các khu vực lân cận như Orlicke hory và Podorlicko, với Vamberecko nổi bật như một trung tâm sản xuất ren quan trọng. Ren bắt đầu được các tầng lớp thượng lưu châu Âu ưa chuộng. Đặc biệt, thế kỷ 19 đánh dấu thời kỳ hoàng kim của ngành với các trung tâm sản xuất lớn và xuất khẩu toàn cầu, mang lại thu nhập dồi dào cho đất nước. Tuy nhiên, sự phát triển của ngành dệt may cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 đã dẫn đến suy giảm của nghề thêu ren truyền thống. Mãi cho đến sau Thế chiến II, nhờ sự nỗ lực của nhiều hiệp hội mà nghề thêu ren đã được phục hưng trở lại.

Ren tại Cộng hòa Séc là một phần quan trọng của văn hóa và di sản quốc gia. Vải ren Séc mang nhiều ý nghĩa biểu tượng khác nhau. Nó tượng trưng cho sự tinh tế, vẻ đẹp và nữ tính. Một cô gái khi mặc lên mình một chiếc váy ren, giúp tôn lên vẻ đẹp từ tận sâu bên trong tâm hồn họ. Ngoài ra, ren Séc còn được sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo và đám cưới. Sự xuất hiện của ren mang ý nghĩa cho sự may mắn và thịnh vượng. Việc sử dụng và bảo tồn vải ren Séc không chỉ góp phần gắn kết cộng đồng và bảo tồn bản sắc văn hóa, mà còn khuyến khích sự sáng tạo và truyền cảm hứng cho các nghệ nhân trẻ, giúp họ tiếp tục phát huy và đổi mới kỹ thuật thêu ren.

Đặc điểm và phân loại

1. Đặc điểm

• Chất lượng cao: Ren Cộng hòa Séc được làm từ những nguyên liệu cao cấp như bông, lanh, và lụa. Các thợ thủ công lành nghề sử dụng kỹ thuật truyền thống để tạo ra những tác phẩm ren tinh xảo và tỉ mỉ.

• Thiết kế độc đáo: Hoa văn và họa tiết trên các sản phẩm từ ren của Séc rất đa dạng, đặc biệt chúng đều được lấy cảm hứng từ thiên nhiên, văn hóa, và lịch sử của đất nước, ví dụ như hoa, lá, động vật

2. Phân loại

Theo kỹ thuật sản xuất: 

• Ren thêu tay là loại ren cao cấp nhất, được làm thủ công với hoa văn tinh xảo và mềm mại, thích hợp cho trang phục, phụ kiện cao cấp và các tác phẩm nghệ thuật. 

• Ren thêu máy được sản xuất bằng máy móc hiện đại, giữ được độ tỉ mỉ nhưng có giá thành rẻ hơn và phổ biến trong may mặc, trang trí nội thất. 

• Ren móc là loại ren được tạo ra bằng kim móc, dày dặn hơn và thường dùng cho áo khoác, khăn choàng cổ.

Theo chất liệu: 

• Ren lanh và ren cotton đều có đặc tính thấm hút tốt, nhưng ren lanh mềm mại và thoáng mát, lý tưởng cho trang phục mùa hè, trong khi ren cotton bền, dễ giặt ủi và ít bị co nhăn, phù hợp với may mặc và trang trí nội thất.

• Ren lụa, với sự mềm mại và sang trọng, thường dùng cho trang phục cao cấp và nghệ thuật. 

• Trái lại, ren tổng hợp, từ các sợi như polyester và nylon, có giá thành rẻ và dễ bảo quản nên phổ biến trong may mặc bình dân.

Theo hoa văn:

• Ren hoa với hoa văn hình hoa phù hợp cho trang phục nữ tính và lãng mạn.

• Ren lá mang hoa văn hình lá, thích hợp cho trang phục thanh lịch và nhẹ nhàng. 

• Trong khi đó, ren động vật và ren hình học, với hoa văn hình động vật và hình học, lần lượt phù hợp cho trang phục trẻ trung, cá tính và hiện đại, phá cách.

Tính ứng dụng vào cuộc sống

Ren Cộng hòa Séc được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm:

1. Thời trang: Ren được dùng để trang trí quần áo, váy cưới, đồ lót, và các phụ kiện thời trang khác.

2. Nội thất: Ren được sử dụng để trang trí rèm cửa, khăn trải bàn, vỏ gối, và các đồ dùng gia đình khác.

3. Trang sức: Ren được dùng để làm vòng cổ, hoa tai, vòng tay, và các món đồ trang sức khác.

4. Nghệ thuật: Ren được sử dụng để tạo ra các tác phẩm nghệ thuật, tranh thêu, và đồ thủ công khác.

Cách bảo quản ren

• Giặt tay: Nên giặt ren bằng tay với nước ấm và xà phòng nhẹ. Tránh sử dụng máy giặt vì có thể làm hỏng ren. Không nên giặt chung ren với các loại quần áo có màu vì nó rất dễ bị phai hoặc dính màu.

• Phơi phẳng: Phơi ren phẳng trên một mặt phẳng sạch. Tránh phơi ren dưới ánh nắng trực tiếp vì có thể làm bạc màu ren.

• Giữ ren ở nơi khô ráo: Bảo quản ren ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh độ ẩm cao vì có thể làm nấm mốc phát triển.

• Tránh ánh nắng trực tiếp: Tránh ánh nắng trực tiếp vì có thể làm bạc màu ren.

• Sử dụng giấy gói axit: Gói ren bằng giấy gói axit không chứa chất tẩy trắng để bảo vệ ren khỏi bụi bẩn và axit.

• Treo ren trên móc: Treo ren trên móc bằng gỗ hoặc nhựa để tránh bị nếp nhăn.

Địa điểm có thể chiêm ngưỡng ren

1. Bảo tàng ren Vamberk

Nơi đây nổi tiếng với bộ sưu tập các sản phẩm ren dân gian độc đáo và tinh xảo. Du khách có thể chiêm ngưỡng những sản phẩm làm từ ren với đường nét tinh tế, uyển chuyển, đầy tính nghệ thuật.

Thời gian mở cửa phụ thuộc vào thời gian trong năm: 

• Tháng 1 - Tháng 4, Tháng 10 - Tháng 12: Thứ 3 - Chủ nhật (9h-16h)
• Tháng 5: Thứ 3 - Chủ Nhật 9:00 - 17:00
• Tháng 6 - Tháng 9: Thứ 2 - Chủ nhật 9:00 - 17:00

Giá vé vào cửa đa số các phòng trưng bày: 60 Kc (khoảng 65.000 VNĐ, dành cho người từ 15 tuổi), tuy nhiên sẽ có những triển lãm được miễn phí và giảm giá tùy vào từng đối tượng khác.

Địa chỉ: Vilimkova 88, 517 54 Vamberk, Séc

2. Bảo tàng ren Prachatice

Bảo tàng ren này trưng bày và giới thiệu về nghệ thuật ren truyền thống của Cộng hòa Séc. Nơi đây có các tác phẩm ren tinh xảo và chương trình hướng dẫn làm ren cho du khách, là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích nghệ thuật thủ công và muốn tìm hiểu về lịch sử cũng như kỹ thuật làm ren.

Thời gian mở cửa: Thứ 3 - Chủ nhật (10h-17h)

Địa chỉ: Postovni 178, 383 01 Prachatice I, Séc

Có thể mua ren ở đâu

Séc là một đất nước nổi tiếng về ren nên du khách có thể mua ren ở bất kỳ một cửa hàng nào ở Séc. Tuy nhiên, bạn có thể lựa chọn mua ren tại những điểm dưới đây:

1. Cửa hàng, bảo tàng

• Bảo tàng ren Vamberk: Ngoài việc trưng bày các sản phẩm ren, bảo tàng còn có cửa hàng bán các sản phẩm ren truyền thống. Vì vậy, du khách đến đây vừa được trải nghiệm không gian nghệ thuật tuyệt vời, vừa có thể mua những món đồ lưu niệm ưng ý cho mình và người thân trong gia đình.

Địa chỉ: Vilimkova 88, 517 54 Vamberk, Séc

• Chợ Havelske Trziste: Khu chợ này bán rất nhiều sản phẩm truyền thống của Séc, du khách có thể dễ dàng tìm được những sản phẩm ren ưng ý với giá cả phải chăng ở đây.

Địa chỉ: Havelska 13, 110 00 Stare Mesto, Séc

2. Trang thương mại điện tử

• Etsy: Nền tảng bán hàng trực tuyến phổ biến với nhiều nhà cung cấp ren Cộng hòa Séc, cho phép bạn dễ dàng tìm kiếm và so sánh sản phẩm từ nhiều nơi khác nhau.

• Fler.cz: Đây là trang web thương mại điện tử dành riêng cho các sản phẩm thủ công và nghệ thuật của Cộng hòa Séc. Bạn có thể tìm thấy nhiều loại ren độc đáo tại đây.

3. Sự kiện

• Hội chợ, triển lãm: Tham gia các hội chợ và triển lãm về thủ công mỹ nghệ là cơ hội tuyệt vời để tìm kiếm ren Cộng hòa Séc chất lượng cao và gặp gỡ trực tiếp các nhà sản xuất.

• Lễ hội: Một số lễ hội ở Séc có các gian hàng bán đồ thủ công mỹ nghệ, nơi bạn có thể mua ren và các sản phẩm truyền thống khác.

Lưu ý:

• Khi mua ren Cộng hòa Séc, bạn nên chọn mua của những thương hiệu uy tín để đảm bảo chất lượng sản phẩm.

• Nên kiểm tra kỹ chất liệu, hoa văn và màu sắc của ren trước khi mua.

• So sánh giá cả giữa các cửa hàng khác nhau để mua được sản phẩm ưng ý với giá tốt nhất. Giá cả sẽ thay đổi tùy thuộc vào sản phẩm, chất liệu và kỹ thuật thêu ren. Vì vậy, du khách hãy chọn cho mình một sản phẩm phù hợp nhất tùy theo nhu cầu của bản thân.

Những yếu tố cần lưu ý khi chọn mua ren

Để có thể chọn được những loại ren đẹp, trước tiên ta cần lưu ý đến chất liệu. Ren càng mềm thì nó sẽ càng mát và tạo cảm giác thoải mái, sang trọng cho người mặc. Tuy nhiên, quan trọng hơn hết, khi chọn ren chúng ta cần xác định các yếu tố: Mục đích để ta sử dụng là gì? Có phù hợp với phong cách thường ngày của mình không? Ngân sách của mình như thế nào?

Ví dụ, bạn yêu thích phong cách nhẹ nhàng, nữ tính. Và bạn muốn đi dự một bữa tiệc đám cưới. Trong trường hợp này, nếu là mùa hè, bạn có thể lựa chọn một chiếc váy cocktail ngắn thêu ren màu trắng. Nó sẽ mang lại cho bạn cảm giác thoải mái nhưng cũng không kém phần sang trọng, trang nhã trong bữa tiệc.

Ngoài ra, khi chọn ren cần sờ thử và kéo căng vải ra để có thể nhìn tấm vải một cách rõ nhất. Một sản phẩm ren tốt khi sờ thử sẽ mềm mại, không bị xù lông và không bị co giãn hay rách khi kéo căng nhẹ. Đồng thời, hoa văn trên sản phẩm ren phải đều, không bị lỗi.

Một số điều thú vị về ren Séc

• Để làm ra một chiếc váy ren tinh xảo, người thợ có thể mất hàng tháng thậm chí hàng năm.

• Tại Séc, hàng năm diễn ra Lễ hội ren Quốc tế, thu hút đông đảo những người yêu thích nghệ thuật nói chung và ren nói riêng tham gia.

​​​​​​​

Nghề thêu ren tại Séc không chỉ là một phần quan trọng của di sản văn hóa mà còn thể hiện sự sáng tạo và khéo léo của người dân nơi đây. Dù đối mặt với nhiều thách thức trong thời hiện đại, nhờ vào các chính sách bảo tồn và phát triển của nhà nước, ren vẫn tiếp tục được gìn giữ và phát triển, góp phần duy trì và tôn vinh những giá trị truyền thống quý báu nơi đây. Sự kết hợp giữa ren được làm theo kỹ thuật truyền thống và xu hướng hiện đại đã và đang mở ra những cơ hội mới, không chỉ giúp ren mà còn cả nghề thêu ren Séc có thể vươn xa hơn trên thị trường quốc tế.

Trần Thu Phương HANU 2024