Ngày nay "Alexander I" có lẽ là pháo đài đẹp nhất và được bảo tồn tốt nhất của Kronstadt. Sự xuất hiện của nó gợi nhớ đến pháo đài Bayard của Pháp. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên, vì việc xây dựng pháo đài như vậy chính là điển hình của nửa đầu thế kỷ 19

Pháo đài Alexander – Pháo đài dịch bệnh nằm cô đơn trên vùng biển Baltic của Nga

Lịch sử hình thành

Vào giữa những năm 1830, mối quan hệ giữa hai nước Nga và Anh bắt đầu trở nên căng thẳng và kéo dài. Điều này buộc chính phủ Nga phải quan tâm nhiều hơn đến việc củng cố hạm đội và các pháo đài ven biển trước mối đe dọa từ Anh quốc. Vào thời điểm này, Hoàng đế Nicholas I đặc biệt chú ý đến việc xây dựng các bến tàu và pháo đài. Vậy nên pháo đài Alexander đã bắt đầu được xây dựng vào thời kỳ này. Ngày nay "Alexander I" có lẽ là pháo đài đẹp nhất và được bảo tồn tốt nhất của Kronstadt. Sự xuất hiện của nó gợi nhớ đến pháo đài Bayard của Pháp. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên, vì việc xây dựng pháo đài như vậy chính là điển hình của nửa đầu thế kỷ 19. Các công trình phòng thủ tương tự có thể được nhìn thấy từ Plymouth đến Nam Carolina.  

Bố cục tổng thể

Nằm trên một vùng biển nông (sâu khoảng 4.5m) , Pháo đài Alexander đứng đó sừng sững như một con tàu không bao giờ bị chìm. Phần móng của Pháo đài được dựng lên nhờ 5335 chiếc cọc dài 12m được đóng sâu vào lớp đất sét và phần nền được đổ bê tông dựa trên vôi thủy lực.

Thiết kế ban đầu của pháo đài được tạo ra bởi L.L. Carbonier, nhưng sau cái chết của kiến ​​trúc sư này vào năm 1836, việc thiết kế cơ sở này sau đó thuộc quyền kiểm soát của một ủy ban do Trung tướng Maurice Doström đứng đầu. Công việc xây dựng pháo đài "Alexander I" tiếp tục từ năm 1836 đến năm 1845 dưới sự lãnh đạo của kỹ sư-đại tá V.P. Lebedev và kỹ sư-đại tá von der Weide. 

Về hình dạng, "Alexander I" giống như một cây nấm có kích thước 90 x 60 mét, với ba tầng và một sân trung tâm, nơi đây chính là một nơi phù hợp để phòng thủ toàn diện. Từ phía Kronstadt, những người xây dựng đã dựng lên một bến tàu và một tòa nhà phục vụ cho các dịch vụ và nhân viên. Giống như tất cả các công trình phòng thủ thời đó, pháo đài "Alexander I" được trang trí đẹp như tranh vẽ: nó có cầu thang xoắn ốc bằng gang và cổng được trang trí bằng hình mặt sư tử, mỏ neo, cờ. Thật không may, hầu hết tất cả những cấu trúc này đã không tồn tại cho đến ngày nay. Tổng diện tích của pháo đài Alexander là hơn 5000 mét vuông. Có đủ không gian trong pháo đài để chứa một quân đồn trú lên đến 1000 người. Pháo đài được trang bị 103 khẩu súng, trong đó có những khẩu pháo ném bom nặng 3 pound mới nhất (là vũ khí mạnh nhất của nông nô thời bấy giờ).

Mục đích sử dụng

Mục đích quân sự

Vào ngày 27 tháng 7 năm 1845, pháo đài Alexander bắt đầu đi vào hoạt động. Mục đích của pháo đài là để kiểm soát South Fairway bằng một hệ thống xuyên lửa cùng với các pháo đài " Peter I ", " Risbank " ("Paul I") và " Kronshlot ". Pháo đài này chưa từng tham chiến, tuy nhiên, nó đóng một vai trò quan trọng trong Chiến tranh Krum khi bảo vệ căn cứ hải quân tại Kronstadt trước những cuộc tấn công của Hải quân Hoàng gia Anh và các hạm đội Pháp nhằm tiến về thủ đô Nga. Đáng buồn thay, đây chính là lần duy nhất mà pháo đài này được thực sự chiến đấu. Pháo đài "Alexander I" từ khi hoàn thành mới chỉ được ở trạng thái sẵn sàng chiến đấu ba lần: vào mùa hè năm 1855, khi hạm đội Anh-Pháp cố gắng tiến hành các cuộc tấn công quét mìn bằng các thiết bị hơi nước nhỏ ; vào năm 1863 , khi có khả năng xảy ra đối đầu với Đế quốc Anh và lần cuối cùng là trong cuộc chiến tranh Nga-Thổ Nhĩ Kỳ 1877-1878. Mười năm sau cuộc Chiến tranh Krum, với sự phát triển của pháo binh, pháo đài Alexander đã mất đi ý nghĩa quân sự và dần biến thành một kho chứa bom mìn. Năm 1896, cơ cấu lỗi thời của pháo đài bị loại bỏ khỏi biên chế của bộ quân sự và từ những năm sau đó, một cuộc sống mới đã bắt đầu ở pháo đài. 

Mục đích khoa học

Vào cuối thế kỷ 19, dịch hạch lại bắt đầu xuất hiện ở nhiều nước trên thế giới. Năm 1897, trên cơ sở của Viện Y học Thực nghiệm Hoàng gia , một "Ủy ban Đặc biệt về Ngăn chặn Sự xâm nhập của Dịch hạch và Cuộc chiến chống lại Nó nếu Nó Xuất hiện ở Nga" (KOMOCHUM) đã được thành lập.

Giám đốc của Viện Y học thực nghiệm, giáo sư y khoa pháp y Sergei Mikhailovich Lukyanov trong năm 1899 bắt đầu mở phòng thí nghiệm chống bệnh dịch hạch đầu tiên tại Nga trong pháo đài cũ “ Alexander I”.  Bên trong nó, các nhà khoa học bí mật thiết lập một trung tâm thí nghiệm có tên "Komochum" nhằm bào chế thuốc trị bệnh dịch. Người đứng đầu và cấp tài chính cho phòng thí nghiệm này là Hoàng tử Oldenburgskiy.

Trong quá trình diễn ra các thí nghiệm, một số bác sĩ đã tử vong. Cư dân Kronstadt thậm chí còn sợ hít phải gió thổi từ pháo đài Alexander. Chính thời gian này, biệt danh "pháo đài Bệnh dịch" bắt đầu xuất hiện.

Trong thời gian tồn tại của phòng thí nghiệm, các bác sĩ đã sản xuất và phân phát 1.103.139 lọ huyết thanh (liên cầu, tụ cầu, uốn ván và ban đỏ), 4.795.384 cc vắc xin phòng bệnh dịch hạch, 2.343.530 cc huyết thanh chống bệnh dịch hạch, 1.999.097 cc vắc xin tả và 1.156.170 cc huyết thanh tả.

Công việc này chỉ thực sự dừng lại khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ. Các nhà khoa học hầu hết được đưa vào danh sách dự bị quân đội và tham gia quân ngũ.

Từ năm 1983, pháo đài này bị bỏ hoang mãi cho đến năm 2005, pháo đài này mới được chính quyền sửa sang, tuy nhiên, phải từ năm 2007, các nhà đầu tư đổi vào đây số tiền lên tới hàng triệu USD thì pháo đài mới được khôi phục thành một địa điểm tham quan. Du khách tới đây chứng kiến những cấu trúc lạ, máy móc, căn hầm bí ẩn. Ngoài ra, pháo đài còn là địa điểm quay phim tài liệu hay các serie phim truyền hình.

Đã có dự án biến pháo đài trở thành một tổ hợp giải trí, nhưng ý tưởng này không được hiện thực hóa. Vào mùa đông, khi nước xung quanh đóng băng hết, pháo đài trở thành một nơi không thể canh gác. trong thời gian này, nhiều người thích thăm thú "pháo đài" nhằm tìm kiếm một cuộc phiêu lưu.

PV: Chu Phương Thảo

BT: Hàn Phương Linh