Du lịch Hòa Bình từ lâu đã nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ, bản làng xinh đẹp nằm nép mình trong những ngọn núi. Nếu có dịp được dừng chân khám phá mảnh đất của người dân tộc Mường bạn sẽ phát xuýt xoa trước 15 món ngon đặc sản Hòa Bình khiến ai cũng thương cũng nhớ. Ẩm thực là một phần văn hóa, thể hiện rõ nét về bản sắc truyền thống và con người, hãy cùng VietSense Travel khám phá điều đó qua bài viết dưới dây.

Xôi nếp nướng Mai Châu

Đã tới Mai Châu món đầu tiên không thể bỏ lỡ là xôi nếp nướng, được làm từ loại gạo nếp nương trắng ngần, thơm vị đất trời, dẻo bùi. Vào mỗi ngày lễ tết hay hội làng là mọi người xúm lại cùng nhau đồ xôi, dâng cúng lên tổ tiên và thiết đãi khách khứa.

Người ta ngâm gạo trong nhiều giờ, rồi đem vào đồ chín, khi chín xôi tơi dẻo, bóng bẩy, hạt nào ra hạt đó. Xôi để màu trắng tự nhiên, hoặc đem làm xôi ngũ sắc với nhiều màu sắc khác nhau xanh, đỏ, vàng, cam. Nhìn vô cùng bắt mắt là thế, nhưng lại không hề động tới bất kỳ loại phẩm màu nào. Tất cả đều được bà con dùng các màu trong tự nhiên từ lá dứa, củ dền, nghệ tươi,...Thưởng thức cùng món xôi thường có thể gà luộc, cá nướng, vừng rang,...

Cơm lam

Cơm lam là đặc sản quá đỗi thân thuộc của bà con người Mường. Chủ thể chính của món ăn dân dã này nằm ở gạo và ống nứa. Gạo phải là loại nếp nương thơm ngon, tinh khiết, được làm sạch trộn cùng nước dừa rồi đem nhồi vào ống nứa. Cuối cùng đem ống lam đi nướng, khi nướng cần quan sát tránh cho nứa bị cháy.

Cơm chín cho ra một món ngon với hương vị tuy đơn giản mà không kém phần tinh tế. Cơm dẻo thơm mùi của nước dừa, bóc từng khúc ra ăn chấm thêm với muối vừng, chẩm chéo hoặc thịt quay thì ngon hết sảy.

Cam Cao Phong

Đặc sản này được trồng ở các vùng đất cao, đất phù sa, với khí hậu ôn đới, mát mẻ và độ ẩm cao, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của loại cam này. Cam Cao Phong có vị ngọt dịu và mùi thơm nhẹ, khiến nó trở thành một món ăn vặt, thức uống hoặc nguyên liệu cho nhiều món ăn.

Cam được sử dụng trong các món tráng miệng, nước ép, nước hoa quả, mứt, dầm, hoặc được ăn tươi, có thể trang trí trên các món ăn để tạo ra một vẻ đẹp độc đáo.

Rượu cần

Món rượu đặc sản nổi tiếng nhất vùng là đây chứ đâu. Rượu cần là loại rượu gạo đựng trong bình, cho vào đó là các cần (ống hút làm bằng tre hoặc trúc) dài gấp đôi bình. Men say nồng làm bao vị khách phương xa phải tay xách nách mang mua về tặng người thân, bè bạn. Rượu được bày ra để mời khách quý hay quây quần lại với nhau vào mỗi dịp tết đến xuân về hay hội làng, rượu là công cụ tạo ra sự gắn kết, hướng tới những niềm vui, trao cho nhau sự may mắn, chia sẻ niềm vui.

Rượu được ủ rất công phu mang tới hương vị đăng đắng xen chút chua ngọt, mùi hương nồng say cực kỳ quyến rũ. Đặc biệt, mỗi bình rượu được làm ra sau khi uống thì người ta lại đổ nước vào trong miệng vò, càng để lâu uống càng ngon.

Măng chua nấu gà

Hòa Bình có nhiều măng chua, các món ăn chế biến từ măng cũng đa dạng, nhưng có lẽ ngon nhất phải kể đến, măng chua nấu thịt gà. Vị chua của món ăn này sẽ xua tan cái nóng của mùa hè, giúp thanh nhiệt cơ thể. Loại gà được chọn là gà Lạc Sơn, chăn thả ngoài tự nhiên nên rất chắc thịt.

Thịt gà ngọt đậm đà trung hòa được vị chua của măng rừng là điểm nhấn rất đáng thử.

Thịt trâu nấu lá lồm

Lá lồm rất phổ biến ở Hòa Bình, có vị chua thường được chế biến cùng thịt trâu. Để làm món ăn này người ta cần làm sạch thịt trâu bằng cách thui cho vàng da, thái từng miếng mỏng vừa ăn rồi đem hầm cùng gạo nếp và lá lồm.

Món ăn cung cấp cho cơ thể nguồn protein và chất béo có lợi cho sức khỏe. Nhờ vị chua từ lá lồm giúp thịt trâu có cách thưởng thức rất lạ miệng, cuốn hút.

Thịt lợn muối chua

Ra đời dựa trên sự kế thừa của gia truyền, công thức chế biến thịt lợn muối chua Hòa Bình lại mang một hương vị đầy mới mẻ. Khác biệt với các món thịt muối chua ở những vùng khác là chuẩn bị nhiều nguyên liệu cho quá trình ướp muối và làm men.

Lợn nuôi thả rừng lựa phần bì, thịt ngon, được tẩm ướp với giềng khô, men rừng, muối, bột gạo rang, rượu nếp cái hoa vàng, rồi trộn đều để thấm đều gia vị. Khi ăn, thịt lợn muối chua thường được kết hợp với nhiều loại rau sống, bánh đa, bánh tằm hoặc bánh mì và nước mắm chua ngọt, tạo nên một hương vị đặc trưng và hấp dẫn.

Lợn mán rừng

Tiếp theo, VietSense Travel sẽ giới thiệu cho bạn món thịt lợn dân giã mà ai đi du lịch Hòa Bình cũng mong muốn được ăn, đó là lợn mán thui luộc. Những con lợn mán được chăn thả ngoài tự nhiên, hoàn toàn không sử dụng các chất kích thích, cám tăng trọng,..Nhờ vậy mà thịt lợn mán lúc nào cũng ngon, thớ thịt chắc, ít mỡ và đặc biệt là độ dai vừa phải. Người dân sẽ mang lợn đi sơ chế sạch, rồi thui trên củi lửa.

Bước luộc thịt nghe thì dễ nhưng trên thực tế lại khá công phu và đòi hỏi thời gian. Thịt lợn mán phải được luộc trên bếp đang đốt bằng củi rừng, cần canh chừng lửa để đảm bảo độ ổn định, bởi vì sự thay đổi nhỏ trong lửa có thể ảnh hưởng đến chất lượng của món ăn. Lúc hương thơm bắt đầu lan tỏa, thịt đã chín thì vớt ra khỏi nồi và cắt thành những miếng vừa ăn. Điểm đặc biệt của món lợn mán ở đây là cách người Mường trình bày nó trên một lá chuối rừng, tạo nên một nét độc đáo riêng cho món ăn này.

Chả cuốn lá bưởi

Lạ miệng với món chả cuốn lá bưởi đầy sáng tạo của người dân tộc Mường. Đầu tiên, khâu chọn nguyên liệu là bước rất quan trọng để quyết định sự thành bại của món ăn. Lá bưởi phải từ loại bưởi chua, bưởi ta, lá không quá non cũng không được già, lý do là sẽ mang đến vị cay nồng, đậm đà và có hương thơm đặc trưng nhất. Thịt lợn là loại ba chỉ nạc mỡ đều nhau để chả không bị khô, đem băm nhuyễn rồi tẩm ướp gia vị (hành khô băm nhỏ, nước mắm, muối). Về cơ bản cách làm món ăn này giống như bạn đang cuốn món chả lá lốt.

Món chả cuốn lá bưởi này không đem rán mà nướng trên than tre để làm dậy mùi thơm của lá cho ngấm vào chả bên trong. Hương vị thơm, the the từ lá bưởi giúp món chả càng thêm độc đáo, thưởng thức cùng tương ớt hoặc dùng chung với cơm, bún đều ngon cả.

Tỏi tía

Đặc sản Hòa Bình tỏi tía, chỉ có tại xã Loo’ng Luông, thuộc huyện Mai Châu, là món quà bạn có thể mua về để dành tặng những người thân yêu.

Tỏi tía nổi tiếng với màu vàng đặc trưng, củ nhỏ hơn so với các loại tỏi khác trên thị trường. Cực kỳ thơm, vị cay nồng và chứa nhiều dầu nên mang tới rất nhiều công dụng trong nấu ăn hay hỗ trợ sức khỏe.

Cá nướng

Dòng sông Đà chảy qua mang theo nguồn lợi thủy hải sản vô cùng phong phú, nhất là cá lăng, cá trắm, cá măng, dân giã mà khi nướng lên thì hóa cực phẩm ai cũng thích. Sau khi hoàn tất các công đoạn sơ chế cá, người dân sẽ dùng các thanh tre xiên vào cá rồi nổi lửa nước trên ngọn than hồng rực cho tới khi cá chín vàng. Xếp cá vàng ươm, thơm phức, óng ánh giòn tan, chấm cùng với tương ớt hay nước mắm chua ngọt, ăn kèm với rau sống hoặc bún nữa thì hoàn mỹ.

Nướng cá cũng là hoạt động thú vị giúp gắn kết bạn bè, thành viên trong gia đình hay thậm chí là những người bạn mới quen chung hành trình. Vì thế, bạn đừng bỏ lỡ nhé, vừa vui, vừa được ăn ngon!

Canh loóng

Canh loóng chuối được làm từ các nguyên liệu dễ kiếm như thân cây chuối, xương hoặc chân giò lợn mán, lá lốt, lá tía tô và hạt dổi. Chuối chặt về, bóc lớp vỏ để lấy phần lõi non mềm, ngọt mát. Canh loóng có màu trắng ngần của loóng chuối, màu xanh của lá lốt, màu tím của tía tô và màu lấm chấm đen của hạt dổi giã mịn.

Thưởng thức canh loóng có vị ngọt của xương lợn mán, vị thơm ngọt và giòn của loóng chuối, vị thơm của lá lốt và vị cay nhẹ của hạt dổi.

Măng đắng

Trên có măng chua rồi thì không thể không có măng đắng. Để chế biến món măng đắng Hòa Bình, trước hết phải lựa chọn loại măng tươi, chín, không bị nứt hay mốc. Măng được rửa sạch, bóc bỏ lớp vỏ ngoài và đem đun sôi nước với một ít muối để loại bỏ bớt mùi hăng.

Sau đó, măng được rửa lại bằng nước lạnh và cắt nhỏ để chế biến các món ăn khác nhau. Có thể được chế biến theo nhiều cách khác nhau như xào, hầm, nấu canh, hầm xương,...

Mía tím

Với màu sắc tím thẫm đặc trưng, thân cây bóng mịn và lóng dài, mía Tím Hòa Bình trở thành một trong những loại mía được ưa chuộng nhất ở Việt Nam.

Mía có vị ngọt thanh, thơm ngon và không gắt, khiến cho người thưởng thức có cảm giác mát lạnh, dễ chịu, giúp giải khát và bổ sung năng lượng.

Quả lặc lày

Quả lặc lày, thức quà đặc sản quý của Hòa Bình rất tốt cho sức khỏe của bạn. Từ quả này người Mường chế biến ra nhiều món ăn đơn giản nhưng cực kỳ ngon, lành mạnh tốt cho hệ tiêu hóa như: lặc lày luộc, lặc lày nhồi thịt, lặc lày nấu canh,...Chúng đều mang tới vị mát, thanh lọc cơ thể nên rất thích hợp dùng cho mùa hè. Vỏ quả giòn, bên trong mềm, vị ngọt tự nhiên nên rất được du khách yêu thích khi tới tỉnh thành này.

15 món đặc sản, 15 hương vị đặc trưng nổi tiếng nhất đến từ xứ Mường, đã góp phần quan trọng trong việc quảng bá và mang du lịch Hòa Bình vươn xa hơn. Hy vọng qua bài viết sẽ giúp bạn có cho mình một danh sách những món ngon để thưởng thức và không quên mua về làm quà cho người thân, bạn bè. Hãy tiếp tục theo dõi các thông tin hữu ích khác về du lịch trong và ngoài nước tại VietSense Travel.

Nguyễn Tiến Đạt