Ok Om Bok từ lâu cũng đã được biết đến chính là một trong những lễ hội lớn trong năm có thể đem so sánh cùng với Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây được tổ chức vô cùng rầm rộ và thiêng liêng của những người dân thuộc đồng bào Khmer Nam bộ sinh sống từ lâu đời tại nơi đây. Lễ hội thú vị này hàng năm sẽ chính thức được tiến hành tổ chức vào thời điểm kết thúc vụ mùa của bà con nơi đây để có thể qua đó bày tỏ lòng biết ơn của mỗi người dân đối với Mặt trăng, hay là những sự bảo hộ chở che của những vị thần thiên nhiên đã góp phần không hề nhỏ vào việc có thể giúp đỡ người dân trong việc bảo vệ mùa màng, cùng với đó chính là những hoạt động khác như là tiến hành điều hòa thời tiết, đem lại cây trái tốt tươi và sự no ấm cho phum, sóc, bà con làng bản đang sinh sống tại nơi đây. Được biết đây cũng chính là lễ hội lớn luôn được tỉnh Sóc Trăng hàng năm vẫn đều đặn tổ chức và duy trì với mục tiêu chính đó chính là tiến hành bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer. Nếu các bạn vẫn còn điều gì thắc mắc thì hãy tham khảo ngay bài viết dưới đây của Vietsense travel bạn nhé!

Lễ hội Ok Om Bok bản sắc văn hóa tín ngưỡng người Khmer

Nguồn gốc lễ hội Ok Om Bok

Ok Om Bok hay còn được người dân bản địa nơi đây gọi với cái tên khác đó chính là lễ cúng trăng, cho đến ngày nay thì lễ hội này được nhiều người biết đến vì có nguồn gốc từ rất lâu đời của người dân tộc Khmer và hơn tất cả thì nó vẫn luôn được tiến hành hàng năm vào ngày rằm tháng 10 Âm lịch vô cùng đều đặn và không bị tạm ngưng dù có bất kỳ lý do gì. Được biết thì đây cũng chính là ngày cuối cùng của một chu kỳ Mặt trăng xoay quanh Trái đất và có thể trùng hợp hơn nữa thì đây cũng là thời điểm hết thời vụ của năm mà bà con nơi đây trông đợi vô cùng. Có lẽ bạn không biết nhưng theo quan niệm của người dân tộc Khmer, cúng trăng cũng chính là cơ hội lớn để cho họ có thể bày tỏ tấm lòng biết ơn và tạ ơn thần Mặt trăng suốt một năm đã bảo vệ mùa màng của chính họ, cảm ơn thần cũng đã góp công đem lại mưa thuận gió hòa, giúp mùa màng bội thu, đồng thời chính lễ hội này người dân cũng cầu mong rằng thần Mặt Trăng có thể giúp cho nông dân trúng mùa tới càng tốt đẹp hơn nữa.

Người Khmer sinh sống ở Nam bộ từ bao đời nay vẫn được biết đến vì họ chủ yếu làm nông nên có được cho mình sự gắn bó mật thiết và chính họ vẫn luôn là những người rất tôn thờ tự nhiên như những vị thần trong văn hóa tín ngưỡng của cộng đồng mình. Trong đó chúng ta cũng có thể thấy được rằng mặt trăng được xem như vị thần cai quản thời gian, thủy triều và cùng với đó chính là các thời tiết ảnh hưởng trực tiếp đến mùa màng và cuộc sống của người dân. Do đó, du khách cũng có thể hình dung được rằng chính lễ hội Ok-Om-Bok được diễn ra đều đặn hàng năm nhằm đưa tiễn mùa mưa, mùa nước, cùng với đó chính là mang trong mình ý nghĩa chào đón mùa khô và bày tỏ tấm lòng biết ơn đối với Thần Mặt trăng đã ban cho mùa màng tốt tươi cùng cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho người dân nơi đây. Lễ hội Ok-Om-Bok cũng chính là sự kiện thường được đồng bào Khmer tiến hành tổ chức đều đặn hàng năm ngay trong phạm vi gia đình hoặc ở chùa các bạn nhé, ngoài ra chúng ta cũng có thể thấy được rằng nó còn được tiến hành ở các nơi sinh hoạt cộng đồng rộng rãi, có ánh trăng rằm soi sáng cũng mang đến không khí vô cùng tuyệt vời cho người dân nơi đây. Chúng ta có thể thấy được rằng lễ hội này đã chính thức được tổ chức với nhiều hoạt động văn hóa chính có thể kể đến như: lễ cúng trăng, thả đèn gió, đèn nước; hội đua ghe ngo…thu hút được rất nhiều người dân bản địa và du khách thập phương tham gia. 

Theo như những gì mà tác giả Trần Văn Bổn chia sẻ đã cho biết trong nội dung của chuyên đề nghiên cứu "Một số lễ tục dân gian người Khmer sinh sống tại đồng bằng sông Cửu Long" thì, người dân nơi đây để có thể tiến hành các bước chuẩn bị cho lễ cúng trăng, người Khmer vẫn thường làm một chiếc cổng bằng tre có trang trí hoa lá vô cùng xinh đẹp, chúng ta có thể thấy được ở phần trên cổng giăng một dây trầu gồm 12 lá trầu cuốn tròn, những lá trầu được cuộn tròn này cũng chính là tượng trưng cho 12 tháng trong năm và trên đó còn có một dây cau gồm 7 trái chẻ vỏ ra có thể hình dung như là hai cánh con ong, tượng trưng cho 7 ngày trong tuần cũng được người dân chuẩn bị vô cùng đầy đủ.

Chúng ta cũng có thể dễ dàng thấy được rằng nơi đây ngoài các loại trái cây được bày biện vô cùng đẹp mắt và nông sản thì mâm lễ vật cúng Trăng đặc trưng nhất của đồng bào Khmer không thể thiếu cốm dẹp các bạn nhé. Chúng ta có thể hiểu theo tiếng Khmer, "Ok" nghĩa là đút, "Om-bok" nghĩa là cốm dẹp cũng chính là như thế nên mới có lễ hội mang cái tên như thế đấy. Như vậy du khách khi tìm hiểu về lễ hội này thì cũng có thể hiểu Ok Om Bok có nghĩa là hành động vô cùng trang trọng khi đưa cốm dẹp vào miệng bạn nhé. Được biết đây cũng chính là nghi thức chính mang ý nghĩa tâm linh rất lớn với đồng bào Khmer từ bao đời nay vẫn không hề bị mai một. Lễ Ok Om Bok hàng năm vẫn được tiến hành tổ chức ở tỉnh Sóc Trăng và chính nó cũng sở hữu cho mình một quy mô lớn nhất vì không thể không nói rằng tại nơi đây tổ chức hội đua ghe ngo quy tụ nhiều đội ghe và vận động viên các tỉnh thành khác trên cả nước cùng đến tham gia, chính những hoạt động này cũng đã góp phần không nhỏ trong việc có thể dễ dàng thu hút người dân trong và ngoài tỉnh đến xem và cổ vũ ngay trong lễ hội này. Chúng ta cũng có thể hình dung rằng ghe ngo được làm bằng nguyên liệu chính là một thân cây nên còn gọi là thuyền "độc mộc", những chiếc ghe này có cho mình chiều dài khoảng 22  đến 24m, mỗi khi tiến hành các cuộc đua thì sẽ có từ 50 đến 60 vận động viên bơi bằng dầm gỗ vô cùng náo nhiệt. Chiếc ghe ngo được người dân nơi đây thiết kế có mũi và lái đều cong, thân mình của chúng cũng sẽ được tiến hành trang trí bằng các hoa văn vô cùng tinh tế, đầu ghe chúng ta sẽ thấy được đều có hình con thú biểu trưng cho từng ghe vô cùng độc đáo và thú vị. Ghe ngo được biết cũng chính là đại diện cho mỗi chùa và chính nó cũng được xem là tài sản quý giá, thiêng liêng của từng phum sóc trên mảnh đất thiêng liêng này, cũng chính vì như thế mà chúng cũng được bảo quản cẩn thận tại chùa mỗi khi không cần dùng đến. Ghe này cũng chỉ được tiến hành hạ thủy (xuống nước) một lần trong năm vào dịp lễ hội Ok Om Bok cũng đã cho thấy được tính linh thiêng của nó đối với người dân tại nơi đây.

Theo những ý kiến mà Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng Ngô Hùng đã chia sẻ thì, chúng ta cũng có thể thấy được rằng lễ hội Ok Om Bok - Ðua ghe ngo vẫn luôn luôn được tỉnh Sóc Trăng tiến hành công tác chuẩn bị và tổ chức cùng với đó chính là vẫn luôn duy trì hằng năm nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống từ bao đời nay được ông cha truyền lại của đồng bào Khmer Sóc Trăng nói riêng và cũng như là những văn hóa tín ngưỡng vô cùng tuyệt vời của đồng bào Khmer Nam bộ nói chung cho đến ngày nay.

Những hoạt động chính trong lễ hội Ok Om Bok

Chúng ta sẽ thấy được có tất cả là hai sự kiện có tầm ảnh hưởng lớn và chính chúng cũng có được cho mình những sức thu hút mọi người nhiều nhất trong ngày lễ cúng trăng có thể nhắc tới đó chính là thả đèn gió và đua ghe ngo các bạn nhé!

Đèn gió chính là những chiếc đèn được cấu tạo từ những vật liệu chủ yếu chính là tre, giấy quyến và dây kẽm, sau khi đã hoàn thành công đoạn chế tác thì chúng sẽ có hình vuông hoặc tròn (tuy nhiên hiện nay thì đèn tròn thông dụng hơn) được người dân tại nơi đây vô cùng yêu thích. Chúng ta có thể thấy được rằng từ những nan tre chuốt nhẵn, người ta sẽ nhanh chóng tiến hành làm thành những vòng tròn có đường kính chừng 1m vô cùng lớn, sau đó chúng cũng sẽ được liên kết từ những nan tròn ấy đem chúng trở thành khối trụ có chiều cao chừng 2m các bạn nhé, sau đó những người làm đèn cũng sẽ nhanh chóng tiến hành dán kín bằng giấy quyến, chúng ta sẽ trừ đáy đèn để trống và gắn vào đó là một "ổ nhện" làm bằng kẽm lớn với một hình dạng bất quy tắc nhưng lại vô cùng độc đáo. "Ổ nhện" này sau đó cũng sẽ được phủ lên lớp gòn ta có tẩm ướt dầu phộng đặc trưng được người dân tại nơi đây sử dụng vô cùng nhiều. Sau khi đã đốt lớp gòn, nhiều người dân đặc biệt chính là những chàng trai lực lưỡng sẽ cùng với nhau góp sức nâng đèn lên cao bạn nhé. Sau đó chúng ta có thể hình dung rằng nhiệt độ cũng sẽ làm giấy căng phồng, tạo ra lực đẩy cho những chiếc đèn này có thể nhanh chóng bay lên cao. Sau đó không lâu thì những người nâng đèn nương tay theo và sẽ hò reo rồi cùng với nhau nhanh chóng buông tay khi lực đủ mạnh để có thể dễ dàng thực hiện thành công thao tác đẩy đèn bay lên mà không bị chao nghiêng làm cháy giấy bạn nhé.

Đua ghe ngo như chúng tôi đã nói ở trên thì đây cũng chính là một trong những môn thể thao dân gian truyền thống mà cho dù có đến tham gia lễ hội vào lúc nào thì bạn cũng sẽ thấy được rằng nó cũng hoàn toàn không thể thiếu trong lễ hội Ok Om Bok hàng năm, chính nó cũng là yếu tố vô cùng quan trọng đã thu hút hàng vạn người xem vì những điều đặc trưng của mình. Lúc đầu, chúng ta sẽ thấy đây chỉ là một trò chơi dân gian được người dân tiến hành tổ chức và diễn ra trong đêm cúng trăng, chính nó cũng được tổ chức với mục tiêu chính đó là nhằm dâng lên các đấng thành tiên nơi cung trăng thưởng thức những vật cúng của người dân, có lẽ cũng chính vì vậy mà hoạt động này cũng chỉ được tổ chức vào ban đêm, lúc trăng lên, sau khi những người dân nơi đây cũng đã hoàn tất thực hiện xong các nghi lễ cúng trăng thì nó cũng sẽ được tiến hành diễn ra. Dần dần, qua một khoảng thời gian không lâu thì chúng ta cũng có thể thấy được rằng trò chơi này được nâng lên thành lễ hội, nó cũng có nội dung mang tầm khu vực, thu hút được nhiều khách du lịch tham dự vì những trải nghiệm độc đáo mà mình đã mang đến cho người xem có đúng không nào?

Theo như những gì mà Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch của tỉnh Sóc Trăng Trần Minh Lý chia sẻ cũng đã cho chúng ta biết được rằng: "Lễ cúng Trăng hàng năm vẫn luôn được đặt nằm trong khuôn khổ lễ hội Ok Om Bok mang trong mình mục đích chính đó chính là không chỉ bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống và những tín ngưỡng tâm linh của người dân, mang trong mình những yếu tố rất là giàu tính nhân văn của đồng bào Khmer mà chính hoạt động này còn được biết đến chính là một trong những điểm nhấn về những sắc màu văn hóa du lịch vô cùng đặc trưng và riêng biệt của Sóc Trăng, chính nó cũng đã góp phần không hề nhỏ để có thể dễ dàng thu hút du khách trong và ngoài tỉnh ghé thăm và đến với địa phương này hàng năm. Ngoài ra chúng ta cũng có thể thấy được rằng vào lễ cúng Trăng còn chính là biểu tượng vô cùng tuyệt vời của tinh thần đoàn kết các dân tộc, chính nó cũng đã giúp người dân có thể khơi dậy niềm tự hào, tình yêu quê hương của bản thân mình, khiến cho mỗi người có thể ý thức được trách nhiệm của bản thân mình trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay".

Lễ hội Ok-Om-Bok được tổ chức hàng năm của những người dân thuộc cộng đồng đồng bào Khmer mang trong mình những yếu tố có thể nói là đậm bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời chính nó cũng có giá trị sâu sắc về các yếu tố khác như là khoa học và lịch sử có đúng không nào. Lễ hội cũng chính là sự kiện vô cùng quan trọng đã thể hiện cực kỳ rõ nét lịch sử canh tác lúa mùa lâu đời của người dân nơi đây, thể hiện tinh thần truyền thống của các hình thức diễn xướng, trò chơi, ẩm thực dân gian, cùng với đó chính là nguyên nhân cho sự ra đời môn thể thao đua ghe của đồng bào Khmer...như chúng ta được thấy ngày nay. Nếu có cho mình cơ hội về với miệt vườn này bạn hãy dành thời gian để tham gia vào lễ hội thú vị này dù chỉ là một lần nhé!