Khám phá nét đặc trưng trong văn hóa ăn uống của người Nhật

Ẩm thực Nhật Bản là một trong những nền ẩm thực nổi tiếng trên toàn thế giới. Bên cạnh hương vị món ăn, văn hóa ăn uống của đất nước mặt trời mọc cũng được đánh giá là một nét nghệ thuật tinh tế, giàu giá trị tinh thần và phản ánh chính con người nơi đây. Tìm hiểu kỹ về văn hóa ăn uống của người Nhật sẽ giúp bạn có được trải nghiệm tốt hơn cho các chuyến du lịch của mình.

Tầm quan trọng của văn hóa ăn uống đối với người Nhật

Ăn uống vốn là một phần không thể tách rời và đã trở thành một nét văn hóa đặc biệt đối với xã hội Nhật Bản, có giá trị tinh thần quan trọng trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Người ta đến với ẩm thực Nhật không chỉ vì ấn tượng với hương vị tinh tế, độc đáo mà còn vì thích thú với những nét đẹp ẩn sau mỗi thói quen, quy cách mang đậm bản sắc riêng của người Nhật trên bàn ăn.

Người Nhật quan niệm việc chuẩn bị và thưởng thức món ăn cũng là một nghệ thuật thể hiện triết lý sống và thế giới quan của mình, đó là thái độ ôn hòa, cân bằng, là sự tôn trọng dành cho thiên nhiên và nguyên liệu. Ăn uống cũng là một phương diện đặc biệt cho thấy tính thẩm mỹ cao của người Nhật. Do đó, người ta dễ dàng nhận thấy trong mỗi bữa ăn của người dân xứ Phù Tang những quy tắc riêng, từ cách bài trí món ăn cho tới cách ứng xử trên bàn ăn.

Trong việc kết nối xã hội, văn hóa ăn uống cũng đóng một vai trò thiết yếu. Người Nhật duy trì thói quen ăn uống trong các bữa ăn gia đình hay các buổi tiệc, liên hoan, giúp gắn kết mỗi cá nhân.

Đặc điểm nổi bật trong văn hóa ăn uống của người Nhật

Văn hóa ăn uống của người Nhật thể hiện ở mọi góc độ. Từ cách chọn nguyên liệu, cách chế biến cho đến cách thưởng thức, tất cả đều chứa đựng những nét riêng biệt nổi bật, tạo nên bản sắc không trộn lẫn của đất nước mặt trời mọc.

Đặc điểm dễ thấy nhất trong văn hóa ăn uống của Nhật Bản là sự đề cao tính tự nhiên, sự tối giản trong phong cách ăn uống. Người Nhật nổi tiếng với sự khiêm nhường và giản dị, còn trong ăn uống, họ cũng ưu tiên những thực phẩm hữu cơ, đơn giản. Người Nhật chuộng nấu ăn tại nhà và cách chế biến chủ yếu là hấp, áp chảo, hầm… với phương châm giữ lại hương vị tươi ngon truyền thống của thực phẩm.

văn hóa ăn uống của người Nhật còn đặc biệt bởi nó bao gồm cả một hệ thống các nguyên tắc trên bàn ăn. Người Nhật sống kỷ luật và phép tắc ngay trong cách ăn uống. Đó không chỉ là một hoạt động sinh hoạt bình thường mà còn là cách họ gửi gắm sự tôn trọng, thái độ văn minh và lịch sự với đối phương. Hầu như mọi nghi thức trên bàn ăn đều cho thấy sự tế nhị và lịch sự đặc trưng của con người nơi đây.

Quy tắc

Nếu có dịp đến Nhật Bản, bạn chắc chắn nên tìm hiểu về thói quen và nguyên tắc trên bàn ăn của người Nhật để có thể trải nghiệm văn hóa một cách sâu sắc nhất.

Trước bữa ăn

Trước mỗi bữa ăn, hãy chú ý về vị trí ngồi và cách ứng xử để không làm phật lòng những người bạn Nhật. Hãy ngồi theo sự hướng dẫn của người đi trước, cấp trên hay của chủ nhà nếu bạn được mời tới một bữa cơm gia đình. Bởi vị trí ngồi trên bàn ăn có ý nghĩa rất lớn với người Nhật vậy nên hãy tôn trọng để bữa ăn thêm vui vẻ. 

Đừng quên nói “Itadakimasu” trước khi ăn để bày tỏ lòng cảm kích và biết ơn với một bữa ăn ngon. Người Nhật trân trọng mọi sinh mệnh sống, dù là động vật hay thực vật, cũng như công sức của con người để làm ra món ăn, do đó họ dùng cách này như một lời tự nhắc nhở bản thân phải ăn thật ngon miệng và không lãng phí thức ăn.

Trong bữa ăn

Cách ăn uống của người Nhật trong bữa ăn khá khắt khe so với những người nước ngoài. Người Nhật không cắn đôi thức ăn và đặc biệt rất hạn chế đặt một món đồ ăn đang dang dở trên bàn. Hành động đưa đồ ăn lên quá cao, ngang tầm mắt cũng cần phải tránh khi dùng bữa.

Người Nhật đề cao thẩm mỹ và hình thức của bữa ăn. Có thể thấy trên bàn ăn của họ luôn có nhiều chén bát với đủ mọi kích cỡ và hình dạng. Mỗi món ăn được trưng bày riêng biệt để không ảnh hưởng tới hương vị.

Cũng như đa phần các nước phương Đông, người Nhật sử dụng đũa để ăn và họ cũng có quy tắc riêng cho cách dùng đũa. Thứ nhất, không dùng đũa để chỉ hoặc xiên thức ăn vì đó là một hành động thiếu lịch sự đối với người xung quanh. Thứ hai, không để đũa nằm ngang trên bát cơm. Đây là việc làm tối kỵ cần hết sức tránh vì đó là biểu tượng của tang lễ trong văn hóa Nhật. Thứ ba, không dùng đũa mình đang dùng để gắp thức ăn cho người khác hay chạm vào các món ăn mà bạn không có ý định gắp.

Ngoài ra, hãy giữ những phép lịch sự tối thiểu trong khi ăn để gây ấn tượng tốt cho người Nhật. Đầu tiên, nếu muốn thưởng thức một món ăn, bạn cần lấy từ đĩa chung và để vào bát riêng của mình. Hãy nhớ, người Nhật không thích lãng phí, vậy nên hãy lấy một lượng vừa đủ. Khi ăn, nên ăn từ tốn và tránh phát ra tiếng động quá to. Tuy nhiên, nếu ăn các món mỳ, bạn có thể thoải mái hơn bởi tiếng húp lúc này được coi như biểu hiện của sự ngon miệng. Một điều cần lưu ý nữa, người Nhật rất kỵ dùng tay trần trong bữa ăn, do đó, bạn không nên dùng tay để hứng đồ ăn khi gắp mà thay vào đó là sử dụng bát của mình.

Sau bữa ăn

Sau khi ăn xong, bạn hãy nói “Gochisosamadeshita”, có nghĩa là “cảm ơn vì bữa ăn” để cảm ơn những người đã làm ra món ăn ngon lành. Bạn cũng luôn cần có thói quen sắp xếp lại bát đũa như trật tự ban đầu, úp lại nắm các bát khi trải nghiệm ăn uống tại Nhật Bản.

Thói quen ăn uống của người Nhật

Thói quen ăn uống của người Nhật phản ánh phần nào lối sống lành mạnh của họ. Người Nhật thường không ăn quá no mà sẽ chỉ dừng ở một mức nhất định giúp cơ thể tiêu hóa tốt hơn. 

Điểm cốt lõi trong thói quen ăn uống của người Nhật còn nằm ở sự chú trọng nguyên liệu. Nguyên tắc tiên phong chính là chọn thực phẩm tươi ngon và đúng mùa để có những món ăn chất lượng nhất. Khi chọn thực phẩm, họ yêu thích các loại rau xanh, những món ăn chế biến từ thực vật như canh rau củ, salad và các loại trái cây. Đặc biệt, người Nhật tiêu thụ rất nhiều cá thay vì các loại thịt đỏ. Nhờ vậy, họ đảm bảo được lượng calo nạp vào cũng như các chất khác giúp cơ thể khỏe mạnh. Có lẽ cũng từ lý do này mà các món ăn chế biến từ cá như sashimi đã trở thành một đặc sản không thể bỏ lỡ khi nhắc tới ẩm thực Nhật Bản. 

Người Nhật thường ăn tương đối nhạt. Họ không sử dụng quá nhiều loại gia vị mạnh như tỏi, ớt. Thói quen này cùng với phương châm chế biến tối giản khiến các món ăn truyền thống của người Nhật phần lớn đều có vị thanh đạm, ít gây hại cho sức khỏe, đồng thời cũng rất giàu dinh dưỡng.

Trải nghiệm văn hóa ăn uống của người Nhật chắc chắn sẽ đem lại cho bạn nhiều ấn tượng thú vị. Bạn không chỉ có dịp hiểu rõ hơn về một đất nước, suy ngẫm và trân trọng thêm những giá trị tinh thần, những triết lý đáng khâm phục mà còn có thêm kiến thức về lối sống lành mạnh, tốt cho sức khỏe để áp dụng cho chính của mình.