Quảng Bình được mệnh danh là vương quốc của những hang động. Sở dĩ Quảng Bình được mệnh danh như vậy vì ở đây có rất nhiều hang động đẹp, đồ sộ và hoang sơ. Không chỉ nổi tiếng về hang động, những bãi biển với những đồi cát trắng mịn và trải dài, Quảng Bình còn nổi tiếng là nơi có bề dày lịch sử, có khí hậu, có văn hóa, có giáo dục mà bạn nên biết, hiểu và cảm nhận thử trong đời. Đối với những bạn đang có nhu cầu muốn tới Quảng Bình du lịch thì bài viết dưới đây có thể là một gợi ý để giúp bạn hiểu thêm về vùng đất đầy nắng và gió này. Dưới đây là một vài những nét cơ bản mà bạn cần biết về tỉnh Quảng Bình.

Giới thiệu về lịch sử của tỉnh Quảng Bình

Dưới thời Lê Trung Hưng, nhà Lê, Quảng Bình trước đây có tên là Tiên Bình, Bố Chính, Tân Bình, Lâm Bình, Tây Bình. Tỉnh này đã được đổi tên là Quảng Bình vào năm 1604.

Địa danh Quảng Bình ngày nay là chiến trường giữa Champa và Việt Nam cho đến khi lãnh thổ Việt Nam được mở rộng về phía nam bởi các triều đại tiếp theo. Tầm quan trọng của Quảng Bình được mở rộng sau khi Nguyễn Hoàng, một hoàng tử của chúa Nguyễn được vua nhà Lê cử xuống phương Nam. Hoàng tử xây dựng cơ ngơi của riêng mình và biến nó thành Đàng Trong, đối thủ của Đàng Ngoài do chúa Trịnh kiểm soát.

Quảng Bình trở thành một mặt trận quan trọng để bảo vệ Đàng Trong trước sự tấn công của Đàng Ngoài. Dưới sự cai trị của Pháp, Quảng Bình là một phần của An Nam. Trong Chiến tranh Việt Nam, tỉnh Quảng Bình là một phần của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (hay còn gọi là Bắc Việt Nam). Quảng Bình đã bị tàn phá nặng nề bởi những đợt ném bom từ máy bay B-52 của Mỹ. Đây là nơi có Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng - Di sản thiên nhiên Thế giới được UNESCO công nhận vào năm 2003. Đây cũng là quê hương của một số nhân vật nổi tiếng của Việt Nam, bao gồm Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nhà thơ Hàn Mặc Tử, nhà văn Bảo Ninh và gia đình của cựu thủ tướng  miền Nam Việt Nam - Ngô Đình Diệm.

Vị trí địa lý - khí hậu - diện tích - dân số - tọa độ địa lý của tỉnh Quảng Bình

- Quảng Bình là một tỉnh thành ven biển Bắc Trung Bộ của Việt Nam.

- Quảng Bình có bốn mùa riêng biệt: vào mùa xuân (từ tháng 2 đến tháng 4), trời ấm áp với những cơn mưa nhẹ, ẩm ướt và nhiệt độ dao động khoảng 18 đến 25 độ C. Vào mùa hè (từ tháng 5 đến tháng 7), trời khô, rất nóng, ít mưa nhưng khi mưa thì mưa như trút nước, nhiệt độ có thể lên tới 35 - 36 độ C. Vào mùa thu, trời có mưa, mát mẻ với nhiệt độ dao động khoảng 22 đến 28 độ C. Vào mùa đông, trời ẩm, mưa nhẹ, nhiệt độ dao động khoảng 12 đến 16 độ C. Lượng mưa trung bình hàng năm là khoảng 2.000-2.300 mm. Mùa mưa nặng nhất từ ​​tháng 9 đến tháng 11. Từ tháng 4 đến tháng 8 là mùa khô. Các tháng nóng nhất là từ tháng 6 đến tháng 8.

- Diện tích của tỉnh Quảng Bình là 8.065,8 km vuông và dân số của toàn tỉnh là 882.500 người (2016). Nơi đây có 24 dân tộc anh em sinh sống, chủ yếu là dân tộc Kinh, dân tộc Vân Kiều và dân tộc Chứt. Bên cạnh đó còn có thêm các dân tộc thiểu số khác. Và tất cả 23 dân tộc thiểu số đó đều sống ở miền núi. Tỉnh Quảng Bình là nơi có số lượng ngôn ngữ Vietic được sử dụng nhiều nhất ở Việt Nam, bao gồm tiếng Việt, Nguồn, Arem, Maleng và Chứt.

- Dân số của tỉnh Quảng Bình phân bố không đồng đều. Có 80% dân cư sống ở nông thôn và 20% còn lại thì sống ở thành thị. Tính đến năm 2000 đã có 47,08% dân số (380,306 người) tham gia lực lượng lao động, 72% trong số đó làm việc ở khu vực nông thôn (nông nghiệp và công nghiệp) và 10,9% ở khu vực thành thị (khu vực công nghiệp, dịch vụ và thương mại). Có 10.720 sinh viên tốt nghiệp đại học và sau đại học (4.676 sinh viên tốt nghiệp cao đẳng và 6042 sinh viên tốt nghiệp đại học) vào năm 2000.

- Tọa độ địa lý của tỉnh Quảng Bình: 16 ° 55 ’đến 18 ° 05’ Bắc và 105 ° 37 ’đến 107 ° 00’ Đông.

+ Điểm cực bắc: 180 5'12 "B

+ Điểm cực nam: 170 5'02 "N

+ Điểm cực tây: 106 59'37 "Đ

+ Điểm cực tây: 105 36'55 "Đ

- Những nơi giáp với tỉnh Quảng Bình:

+ Phía Bắc giáp tỉnh Hà Tĩnh với đèo Ngang làm bình phong tự nhiên.

+ Phía Nam giáp tỉnh Quảng Trị.

+ Phía Tây giáp Lào.

+ Phía Đông giáp biển Đông.

- Nơi hẹp nhất từ ​​đông (ven biển) sang tây (biên giới Lào) chỉ 40 km. Địa hình của Quảng Bình có đặc điểm chung là dốc, cao hơn về phía tây và thấp hơn ở phía đông, với vùng đồi núi chiếm 85% tổng diện tích. Dãy Trường Sơn là biên giới tự nhiên giữa tỉnh Quảng Bình và Lào với các đỉnh cao từ 1.000 đến 1.500 m, trong đó đỉnh là đỉnh Phi Co Pi cao 2.017 m. Ở phía đông của tỉnh là những ngọn đồi thấp hơn và sau đó là một số đồng bằng hẹp và đồng bằng sông. Cồn cát ven biển là một con đập tự nhiên bảo vệ đất liền khỏi thủy triều.

Các thị trấn, huyện, xã của tỉnh Quảng Bình

 Quảng Bình được chia thành 8 đơn vị cấp huyện:

- 6 quận: Bố Trạch, Lệ Thủy, Minh Hóa, Quảng Ninh, Quảng Trạch, Tuyên Hóa

- 01 thị trấn cấp huyện: Ba Đồn (mới thành lập từ năm 2013)

- 01 thành phố trực thuộc tỉnh: Đồng Hới

Các đơn vị này lại được chia ra thành 7 thị trấn cấp xã (hoặc thị trấn), 136 xã và 16 phường.

- 136 xã:

+ Các xã thuộc thành phố Đồng Hới (tỉnh trực thuộc thành phố): Bảo Ninh, Thuận Đức, Nghĩa Ninh, Đức Ninh, Lộc Ninh, Quang Phú.

• Các phường thuộc thành phố Đồng Hới: Bắc Lý, Bắc Nghĩa, Đồng Hải, Đồng Phú, Đồng Sơn, Đức Ninh Đông, Hải Thành, Nam Lý, Phú Hải.

+ Các xã thuộc thị xã Ba Đồn: Quảng Hải, Quảng Hòa, Quảng Lộc, Quảng Minh, Quảng Sơn, Quảng Tân, Quảng Thủy, Quảng Tiên, Quảng Trung, Quảng Văn.

• Các phường thuộc thị xã Ba Đồn: Ba Đồn, Quảng Phong, Quảng Phúc, Quảng Long, Quảng Thị, Quảng Thuận, Quảng Thọ.

- Các xã thuộc huyện Bố Trạch: Bắc Trạch, Cự Nẫm, Đại Trạch, Đồng Trạch, Đức Trạch, Hạ Trạch, Hải Phú, Hòa Trạch, Hưng Trạch, Liên Trạch, Lý Trạch, Lâm Trạch, Mỹ Trạch, Nam Trạch, Nhân Trạch, Phú Định, Phúc Trạch, Sơn Lộc, Tân Trạch, Tây Trạch, Thanh Trạch, Xuân Trạch.

• Thị trấn thuộc huyện Bố Trạch: Hoàn Lão, Phong Nha, Nông Trường Việt Trung.

- Các xã thuộc huyện Lệ Thủy: Vạn Trạch, Trung Trạch, Thượng Trạch, An Thủy, Cam Thủy, Dương Thủy, Hoa Thủy, Hồng Thủy, Hưng Thủy, Kim Thủy, Lâm Thủy, Liên Thủy, Lộc Thủy, Mai Thủy, Mỹ Thủy, Ngân Thủy, Ngư Thủy, Ngư Thủy Bắc, Phú Thủy, Phong Thủy, Sen Thủy, Sơn Thủy, Tân Thủy, Thái Thủy, Thanh Thủy, Trường Thủy, Xuân Thủy.

• Thị trấn thuộc huyện Lệ Thủy: Kiến Giang, Nông Trường Lệ Ninh.

- Các xã thuộc huyện Minh Hóa: Dân Hóa, Hóa Hợp, Hóa Phúc, Hóa Sơn, Hóa Thanh, Hóa Tiến, Hồng Hóa, Minh Hóa, Tân Hóa, Thượng Hóa, Trọng Hóa, Trung Hóa, Xuân Hóa, Yên Hóa.

• Thị trấn thuộc huyện Minh Hóa: Quy Đạt.

- Các xã thuộc huyện Quảng Ninh: An Ninh, Duy Ninh, Gia Ninh, Hải Ninh, Hàm Ninh, Hiền Ninh, Lương Ninh, Tân Ninh, Trường Sơn, Trường Xuân, Vạn Ninh, Vĩnh Ninh, Võ Ninh, Xuân Ninh.

• Thị trấn thuộc huyện Quảng Ninh: Quán Hàu.

- Các xã thuộc huyện Quảng Trạch: Cảnh Dương, Cảnh Hóa, Liên Trường, Phù Hóa, Quảng Châu, Quảng Đông, Quảng Hợp, Quảng Kim, Quảng Hưng, Quảng Lưu, Quảng Phú, Quảng Phương, Quảng Thạch, Quảng Thanh, Quảng Tiến, Quảng Tùng, Quảng Xuân.

- Các xã thuộc huyện Tuyên Hóa: Cao Quảng, Châu Hóa, Đồng Hóa, Đức Hóa, Hương Hóa, Kim Hóa, Lâm Hóa, Lê Hóa, Mai Hóa, Ngư Hóa, Phong Hóa, Sơn Hóa, Thạch Hóa, Thanh Hóa, Thanh Trạch, Thuận Hóa, Tiến Hóa, Văn Hóa.

Tiếp sau đó, các phường lại được chia nhỏ thành các làng (làng hoặc thôn). Cũng giống như hệ thống hành chính của Việt Nam, người đứng đầu mỗi đơn vị hành chính là Bí thư chi bộ. Mỗi đơn vị hành chính bao gồm một hội đồng nhân dân, bầu ra một ủy ban nhân dân để thực hiện các công việc hàng ngày của mình.

Cơ sở hạ tầng của tỉnh Quảng Bình

Quảng Bình có cơ sở hạ tầng giao thông phát triển gồm sân bay, cảng biển, đường bộ, đường sắt và đường thủy. Sân bay Đồng Hới phục vụ cho ba hãng hàng không lớn nhất của Việt Nam hiện nay là Vietnam Airlines, VietJet Air và Jetstar Pacific, với các chuyến bay đến và đi từ các thành phố lớn của Việt Nam như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Hải Phòng. Hệ thống đường bộ, đường sắt, các khu kinh tế ở cửa khẩu và cảng cũng liên kết với nhau. Có hai tuyến quốc lộ - quốc lộ 1A và đường mòn Hồ Chí Minh và đường sắt Bắc Nam chạy dọc theo chiều dài của tỉnh. Nơi đây có khu kinh tế cửa khẩu Cha Lo nối dài sang nước bạn Lào và cảng biển nước sâu Hòn La, có khả năng chứa tàu chuyên chở dao động từ 30.000–50.000 tấn. Đi theo hướng Đông - Tây, Quốc lộ 12A nối cảng biển nước sâu Hòn La 2 với Khu kinh tế cửa khẩu Cha Lo (với Lào) qua cầu Hữu Nghị số 3 đi Thái Lan, Myanmar và các quốc gia Đông Nam Á dài khoảng 350 km. Nằm trong Hành lang Kinh tế Đông Tây (EWEC), Quảng Bình là điểm giao lưu thương mại rất quan trọng trong khu vực và thế giới.

Danh lam thắng cảnh nổi tiếng ở Quảng Bình

Quảng Bình có một số địa điểm thu hút khách du lịch và là nguồn thu chính trong lĩnh vực du lịch của Quảng Bình.

- Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng: đây là nơi có vùng núi đá vôi rộng hơn 200.000 km vuông (nếu gộp cả vùng Hin Namno ở Lào giáp với vườn quốc gia). Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng là một khu bảo tồn, một công viên quốc gia và được UNESCO công nhận là di sản thế giới vào năm 2003. Phong Nha-Kẻ Bàng nằm ở các huyện Bố Trạch và Minh Hóa, thuộc Duyên hải Bắc Trung Bộ, Việt Nam, khoảng 50 km về phía tây bắc của Đồng Hới, cách 42 km về phía đông của Biển Đông từ điểm biên giới của nó. Phong Nha-Kẻ Bàng nằm trong vùng núi đá vôi rộng 200.000 ha trên lãnh thổ Việt Nam và giáp với một vùng núi đá vôi khác rộng 200.000 ha Hin Namno thuộc lãnh thổ Lào. Vùng lõi của vườn quốc gia này có diện tích 85.754 ha và vùng đệm 195.400 ha. Vườn được thành lập nhằm bảo vệ một trong hai vùng lớn nhất thế giới với 300 hang động, hang động, đồng thời bảo vệ hệ sinh thái rừng trên núi đá vôi thuộc dãy Trường Sơn ở Bắc Trung Bộ Việt Nam.

Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng nổi tiếng với hệ thống các hang động: khoảng 300 hang động lớn nhỏ, hang động với tổng chiều dài khoảng 70 km, trong đó chỉ có 20 động đã được các nhà khoa học Việt Nam và Anh khảo sát; 17 hang động trong số này nằm ở khu vực Phong Nha và 3 hang động ở khu vực Kẻ Bàng. Phong Nha - Kẻ Bàng giữ một số kỷ lục về hang động thế giới, bởi nó có sông ngầm dài nhất cũng như các hang và lối đi lớn nhất. Sau khi UNESCO công nhận công viên này, số lượng du khách đến tỉnh này đã thay đổi đáng kể. Khách du lịch chủ yếu tham quan các động Phong Nha, Tiên Sơn, Thiên Đường và Hang Én.

- Các bãi biển Đá Nhảy, Lý Hòa và Nhật Lệ,... có cát trắng mịn, nước sạch, là một trong những bãi biển hấp dẫn nhất Việt Nam.

Giáo dục - văn hóa - y tế của tỉnh Quảng Bình

Tỉnh có Trường Đại học Quảng Bình, một trường đại học mới được thành lập từ Trường Cao đẳng Sư phạm Quảng Bình.

Quảng Bình là vùng đất văn vật, có di chỉ văn hoá Bàu Tró, các di chỉ thuộc nền văn hoá Hoà Bình và Đông Sơn, nhiều di tích lịch sử văn hóa giá trị như: Quảng Bình Quan, Luỹ Thầy, Rào Sen, Thành Nhà Ngo, Chùa Hoằng Phúc, Hoành Sơn Quan … nhiều địa danh nổi tiếng trong hai cuộc kháng chiến chống xâm lược của dân tộc như Cự Nẫm, Cảnh Dương, Cha Lo, Cổng Trời, Xuân Sơn, Hang Tám Cô, Long Đại, đường mòn Hồ Chí Minh v.v…

Ở mỗi xã đều có trạm y tế và ở mỗi quận, huyện đều có bệnh viện, ở thành phố Đồng Hới thì có nhiều bệnh viện hơn và các bệnh viện đó có chất lượng y tế cao hơn những bệnh viện ở các địa phương. Bệnh viện Đồng Hới (do người bạn Cuba tài trợ) được xây dựng từ những năm 1980.

Kinh tế của tỉnh Quảng Bình

GDP bình quân đầu người của tỉnh là một trong những tỉnh thấp nhất của Việt Nam (khoảng 1500 đô la Mỹ, so với GDP bình quân đầu người của Việt Nam là 2385 đô la Mỹ). Các ngành sản xuất chủ yếu dựa vào sản xuất vật liệu xây dựng (xi măng, ngói, đá xây dựng, gạch) nhờ có nhiều mỏ đá vôi và đất sét trắng. Quảng Bình có 02 khu công nghiệp, 01 ở thành phố Đồng Hới và 01 ở vịnh Hòn La. Chế biến thức ăn từ biển, phân bón sinh học và sản xuất nhôm cũng đóng vai trò khá quan trọng đối với nền kinh tế tỉnh Quảng Bình.

Trên 80% dân số sống bằng nghề sản xuất nông nghiệp. Trong những năm gần đây, ngành du lịch đã đóng góp rất đáng kể cho Quảng Bình nhờ Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng và những bãi biển cát trắng mịn, trải dài. Giao thương kinh tế với Lào qua cửa khẩu Cha Lo bằng đường Quốc lộ 12.

Năm 2005, giá trị xuất khẩu của tỉnh này chỉ đạt 30 triệu USD, tương đương 1% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Năm 2012, tỉnh đã đóng góp vào ngân sách nhà nước 1840 tỷ đồng (90 triệu USD) (trong tổng số 37,68 tỷ USD), chiếm 0,24%.

PV: Nguyễn Lan Anh

BT: Hoàng Minh Châu